Poznański Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli przygotował kolejną publikację, będącą pod wieloma względami kontynuacją wydanej w 2019 roku „Krok dalej…”
Podobny jest układ ogólny i metodologia, czyli krótki utwór literacki jako wprowadzenie, następnie ćwiczenia wprowadzające, podpowiedzi pytań, propozycje metod aktywizujących, ćwiczenia pogłębiające refleksję. Pojawia się też miejsce na sporządzenie własnych notatek przez nauczyciela, co uważam za bardzo praktyczne, ponieważ wreszcie nie muszę mazać po tekście, narzekając przy tym na zbyt wąskie marginesy.
Również tutaj punkt wyjścia rozważań stanowi „JA”, lecz tym razem „ja-odczuwające”, identyfikujące różne emocje własne, emocje względem innych osób, przejawy tych emocji, niekiedy trudnych, a nawet bolesnych, oraz „ja-odkrywające” świat sztuki, twórczości, ekspresji, wyobraźni.
Kolejne rozdziały (Nauka/przyroda, Ciekawość, Praca/sukces/wiedza) pozostają w ścisłym związku z pierwszymi dwoma, chociaż nic nie stoi na przeszkodzie, aby na ich podstawie stworzyć oddzielne cykle lekcji. Taka sugestia wręcz sama się narzuca już w trakcie czytania „Miasta za murami” czy „Mężczyzny nad brzegiem rzeki” autorstwa Jarosława Spychały - orientujemy się, jak wiele tematów i problemów filozoficznych poruszają, co z kolei implikuje nawiązania do konkretnych filozofów i ich myśli. Jakby powiedzieli nasi uczniowie „wchodzimy na kolejny, wyższy poziom gry”.
O ile poprzednia książka dostarczała licznych gotowych propozycji działań z uczniami poprzez aktywizujące formy pracy, o tyle „Po drugiej stronie…” nakłania raczej do pogłębionej refleksji i własnych poszukiwań. Uważam to za niewątpliwy atut, ponieważ częstym (i usprawiedliwionym przez dobre intencje!) błędem początkujących nauczycieli jest presja wewnętrzna na nieustanne stymulowanie grupy, dostarczanie im nadmiaru atrakcji, w efekcie czego, uczniowie być może są przez moment zachwyceni tym, że się „dużo działo”, lecz po zakończeniu lekcji niewiele zostaje w ich pamięci, w umyśle i sercu. A przecież do tego dążymy, to jest naszym celem nadrzędnym – aby po lekcji etyki uczniowie wychodzili poruszeni, zainspirowani do dalszych rozważań, dociekań. Trzeba stworzyć do tego odpowiednią atmosferę, ale też dać im czas na oswojenie się z ważnymi kwestiami. Ta chwila, gdy zapada niekiedy głęboka cisza, a każdy zatapia się w myślach i spotyka się ze sobą samym „po drugiej stronie” może się okazać bezcenna. Zresztą między innymi ciszy jest poświęcony jeden z rozdziałów, w którym padają pytania o to, do czego może ona pobudzić człowieka, co można nią zakomunikować itp.
Autor wstępu do całego tomu wspomina o powszechnym nacisku na efektywność we współczesnej edukacji począwszy od przedszkola, a na poziomie akademickim skończywszy, co pozostaje w sprzeczności ze swobodnym myśleniem filozoficznym, a także w moim przekonaniu - z radością i wolnością w zdobywaniu wiedzy w jakiejkolwiek dziedzinie. Ta książka z całą mocą uświadamia, że nie testy/egzaminy i ich wynik końcowy (medal, dyplom, nagroda) jest celem, tylko uważne zagłębianie się i bycie w nieustającym procesie rozwoju.
Zachęcam nauczycieli (nie tylko etyki!) do sięgnięcia po tę publikację, która została nie tylko solidnie przygotowana pod względem metodycznym i merytorycznym, ale z pewnością dostarczy wielu impulsów pobudzających zainteresowania kręgiem zagadnień humanistycznych, jak też do przeprowadzenia ciekawych lekcji.
Anna Ziemska
Nauczycielka etyki, filozofii i polskiego
Redaktorka portalu etykawszkole.pl
Tytuł: Po drugiej stronie … inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki
Redaktorka prowadząca: Alina Płazik-Janiszewska
Zespół autorski: Zofia Drossel-Jórdeczka,Karolina Gruchalska-Matuszak,
Alina Płazik-Janiszewska, Alicja Skrzypczak, Jarosław Marek Spychała
Wydawnictwo: Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu
Rok wydania: 2021
Ilość stron: 144