Typ zajęć: zajęcia zintegrowane, etyka, zajęcia dodatkowe, godzina z wychowawcą
Wiek uczniów: 10-12 lat
Czas: 90 min
Temat: Drzewa to żywe symbole pokoju i nadziei – Wangari Maathai
Scenariusz zajęć do książki
Wangari Maathai – kobieta, która posadziła miliony drzew
Franck Prévot i Aurélia Fronty
Cele:
Uczeń potrafi:
- przedstawić, scharakteryzować, ocenić bohaterkę książki,
- dostrzegać korzyści wynikające z sadzenia drzew,
- wyjaśnić metaforyczne znaczenie tematu zajęć,
- wypowiadać się na forum grupy.
Metody i formy pracy:
praca indywidualna, praca w grupie, praca z klasą, dyskusja, elementy dramy (poza, gorące krzesło), praca z tekstem literackim, z ilustracją, plakatem, linia czasu, gałązka logicznego myślenia, rutyna krytycznego myślenia „Most”, speed dating.
Materiały:
- książka Franck Prévot i Aurélia Fronty Wangari Maathai – kobieta, która posadziła miliony drzew, Wydawnictwo Zakamarki, Poznań 2023 (kilka egzemplarzy),
- arkusze papieru, markery, kredki, duży rysunek drzewa, kartki w kształcie liści,
- mapa Afryki, globus, sznurki lub kreda.
Przebieg zajęć:
- Powitanie.
Uczniowie witają się wspólnym (wcześniej ustalonym) okrzykiem, np. Ahoj! lub Salut! Można do tego dołączyć ruch, np. wyskok. - Drama (poza).
Nauczyciel kładzie na środku sali duży schematyczny rysunek drzewa, każdy uczeń staje w dowolnym miejscu wokół plakatu i w formie pozy pokazuje zależności, jakie mogą się pojawić pomiędzy drzewem a człowiekiem/zwierzęciem (np. odpoczynek pod drzewem). Wszyscy zastygają na chwilę. Później chętne osoby odpowiadają na pytania:- Kim jesteś?
- Co robisz?
- Dlaczego to robisz?
- Praca z plakatem. Rutyna myślenia krytycznego Most 1 (praca ze skojarzeniami, tworzeniem pytań i metafor/porównań).
Uczniowie i uczennice na liściach z kartek papieru wypisują swoje związane z pojęciem drzewa:
3 słowa, 2 pytania, 1 metafora lub porównanie do słowa ,,drzewo” i przyklejają na położonym wcześniej plakacie. - Speed dating, (krótkie spotkania i rozmowy), praca z książką.
Prowadzący rozkłada w różnych miejscach sali książki otwarte na przypadkowych (różnych) stronach. Uczniowie chodzą w rytm muzyki i w momencie jej wyciszenia, siadają dwójkami przy najbliższej ilustracji. Osoby te przez minutę rozmawiają na jej temat, odpowiadając na pytania:- Co widzę?
- Co myślę?
- Nad czym się zastanawiam?
Ćwiczenie powtarzane jest kilkakrotnie, ważne, aby za każdym razem spotykały się przy rysunku drzewa inne osoby.
Po zakończeniu ćwiczenia dzieci dzielą się wrażeniami i spostrzeżeniami na temat książki.
- Praca z mapą, praca z książką.
Uczniowie oglądają mapę Afryki, pokazują, gdzie znajduje się Kenia, poszukują informacji (w multimediach, dostępnych książkach) nt. położenia kraju, roślinności. Następnie czytają na głos rozdział książki pt. ,,Kenia dzisiaj”. - Linia czasu, twórcze opowiadanie.
Nauczyciel rozdaje każdej osobie inny krótki fragment tekstu dotyczący życia Wangari.
(Informacje organizacyjne: cytaty pochodzą z tekstu literackiego oraz z rozdziału ,,Ważne daty w życiu Wangari Maathai”. Fragmentów musi być tyle, ilu uczniów w klasie.).
Uczniowie, chodząc po sali, ustalają chronologię wydarzeń i ustawiają się na wcześniej przygotowanej linii czasu, w tym celu można wykorzystać sznurek, wstążkę, itp. Następnie opowiadają o życiu bohaterki w 1. osobie liczby pojedynczej.
- Drama (gorące krzesło).
Chętna osoba wchodzi w rolę Wangari, a pozostali są dziennikarzami, którzy zadają bohaterce różne pytania, dotyczące jej działalności.
Jako podsumowanie nauczyciel czyta fragment kończący książkę: od słów:
"Wraz z tymi, którzy ją wspierali…" – do słów: "…a nawet ludzie poczuli, że zmiany są możliwe".
- Plakat.
Uczniowie tworzą wspólny obrys głównej bohaterki książki. W powstały kontur kobiety wpisują:- w głowie – jej przesłanie,
- w tułowiu – jej emocje,
- w nogach – jej działania.
Po wykonaniu zadania uczniowie siedzą wokół plakatu i zastanawiają się, co to znaczy dokonywać zmian w swoim życiu, środowisku, kraju i na świecie oraz jakie cechy charakteru są do tego potrzebne.
Następnie tłumaczą, jak rozumieją temat zajęć:
Drzewa to żywe symbole pokoju i nadziei.
- Gałązka logicznego myślenia (Załącznik 1).
Nauczyciel dzieli klasę na pięcioosobowe grupy. Każdy zespół zastanawia się i rozwija myśl:
Jeśli posadzę chociaż jedno drzewo, to…
Podgrupy dostają kartki z wykresem (załącznik1) i uzupełniają go.
Po wykonaniu zadania, grupy prezentują sobie nawzajem efekty pracy. Następnie zastanawiają się, czego nauczyli się od głównej bohaterki książki.
- Rutyna krytycznego myślenia Most 2.
Uczniowie wracają do swojego plakatu drzewa i przyklejonych liści i uzupełniają go o inne skojarzenia, które mogły się narodzić podczas zajęć:- 3 słowa, 2 pytania, 1 metaforę lub porównanie do słowa ,,drzewo”.
- Plakat zostaje zatytułowany i powieszony na ścianie.
Załącznik 1
Gałązka logicznego myślenia
Jeśli posadzę chociaż jedno drzewo, to…
Autorka: Alina Janiszewska – nauczycielka języka polskiego i etyki, redaktorka i autorka książek:
- Lekcje etyki w szkole. Gimnazjum - Wydawnictwa Academicon, Lublin 2015,
- Kierunek – wartości. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Wydawnictwo IF UAM, Poznań 2016,
- Kierunek – dialog. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2017,
- Krok dalej… Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2019,
- Po drugiej stronie... Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2021