Autorka: Alina Janiszewska

Poziom edukacyjny: wiek 13-16 lat

Temat: Pomagając innym, ratujemy siebie każdego dnia… - czyli spotkanie z Ireną Sendlerową

(Cytat pochodzi z libretta dramatu muzycznego pt. "Irena" Teatru Muzycznego w Poznaniu.)

Czas: 90 min

Cele: Uczeń po zajęciach potrafi:

• zdefiniować pojęcia: empatia,
• scharakteryzować Irenę,
• rozróżnić i porównać postawy bohaterów filmu,
• analizować konsekwencje czynów,
• wyjaśnić metaforyczne znaczenie tematu.

Formy i metody pracy: praca indywidualna, w grupach, z całą klasą, technika dramowa (poza), dyskusja, praca z tekstem, punkty widzenia, linia czasu, mapa myśli, gałązka logiczna, mówiący długopis, kosz i walizka.

Materiały: karty pracy, flipchart, szarfy, kartki samoprzylepne.

• Film: Dzieci Ireny Sendlerowej, John Kent Harrison

Przebieg zajęć:

1. Powitanie, drama (pozy), wizytówki
   Nauczyciel/-ka wita się z uczniami i uczennicami, na początek proponuje, aby wszyscy stanęli swobodnie w kręgu oraz pokazali poprzez pozy wymawiane pojęcia, np.: poświęcenie, ból, zwycięstwo, porażka, walka. Następnie zachęca, aby każdy indywidualnie przygotował wizytówkę związaną z obejrzanym filmem, która będzie zawierała informacje, np.:

Wizytówki zostają rozwieszone w formie plakatu.

2. Dyskusja, technika niedokończonych zdań
   Nauczyciel/-ka rozkłada na podłodze szarfy w formie okręgów, każde z nich oznacza jedną emocję, np.: GNIEW, ŻAL, ZASKOCZENIE, SMUTEK, ULGA. Uczniowie i uczennice wybierają jedno z oznaczonych miejsc, wchodzą do środka, następnie uzasadniają, która scena filmu wzbudziła właśnie to uczucie. Po wypowiedzeniu się wszystkich chętnych, może nastąpić zmiana miejsc. Ćwiczenie powtarzane jest dwu-, trzykrotnie.

Na zakończenie tego etapu zajęć każdy kończy zdanie:

Film Dzieci Ireny Sendlerowej jest jak…

3. Linia czasu, dyskusja
   Uczniowie i uczennice przygotowują kartki, na których wypisują/rysują najważniejsze wydarzenia z życia Ireny Sendlerowej – na podstawie obejrzanego filmu. Następnie rozchodzą się po sali i rozmawiając ze sobą, ustawiają się tak, aby zachować chronologię zdarzeń. Po wykonaniu ćwiczenia wszyscy siadają na podłodze i kolejno zaczynają opowieść o życiu bohaterki w 1. osobie liczby pojedynczej.

(Informacje organizacyjne: kartki można przyczepić na linii czasu z zaznaczeniem historycznych wydarzeń związanych z II wojną światową. Prowadzący/-a objaśnia kontekst historyczny związany z biografią bohaterki.)

4. Mapa myśli, dyskusja
   Uczestnicy i uczestniczki zajęć przygotowują mapę myśli nt. Ireny Sendlerowej, uzupełniając schemat z Załącznika nr 1. Później oglądają powstałe prace, mówią, co sądzą o bohaterce oraz zapisują na tablicy wnioski.

5. Różne punkty widzenia
   Uczniowie i uczennice wymieniają postaci pojawiające się w spektaklu. Z ich punktów widzenia przedstawiają Irenę Sendlerową. Po wyjściu ról porównują swoją ocenę z opiniami innych bohaterów.

6. Gałązka logiczna
   Uczestnicy i uczestniczki zajęć, podzieli na zespoły, pokazują w formie gałązki logicznej skutki wynikające z uratowania jednego dziecka z getta. Ćwiczenie rozpoczyna się od zdania: Jeśli Irena uratuje jedno dziecko, to … (Załącznik nr 2)

Po przedstawieniu efektów pracy wszyscy wspólnie zastanawiają się na temat konsekwencji podejmowanych przez ludzi czynów oraz wypisują wartości, którymi kierowała się życiu bohaterka spektaklu.

(Informacja organizacyjna: ćwiczenie można wykonać w formie graficznej notatki w zeszycie, na plakacie albo wykonać zadanie w ruchu: wtedy uczestnicy i uczestniczki zajęć zaznaczają na podłodze pięć pól jeden po drugim i przeskakują do kolejnych, prezentując skutki.)

7. Mówiący długopis

Uczniowie i uczennice, podzieleni na zespoły, otrzymują połowę kartki typu flipchart, na którym zapisują cytat z libretta: Pomagając innym, ratujemy siebie każdego dnia.

Ich zadaniem jest rozwinąć temat. Po wyznaczonym czasie (np. 2 minuty) wszyscy rozchodzą się po sali i czytają pozostałe prace. Można wtedy dopisywać uwagi, pytania, rysować symbole. Na tym etapie ćwiczenie wykonywane jest w ciszy.

Po powrocie do swoich miejsc zespół rozmawia na temat tego, co pojawiło się na plakacie oraz zakreśla najważniejszą myśl, którą każda grupa prezentuje na forum.

8. Kosz i walizka

Na podsumowanie zajęć uczniowie i uczennice zapisują i wrzucają kartki z refleksjami, co zapamiętają zajęć oraz co wymagałoby jeszcze uzupełnienia/zmiany, etc. - następnie wrzucają je do dwóch pojemników, symbolizujących Walizkę oraz Kosz.

ZAŁĄCZNIK NR 1 Mapa myśli

ZAŁĄCZNIK NR2 Gałązka logiczna

Autorka: Alina Janiszewska – nauczycielka języka polskiego i etyki, redaktorka i autorka książek:

• Lekcje etyki w szkole. Gimnazjum - Wydawnictwa Academicon, Lublin 2015,
• Kierunek – wartości. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Wydawnictwo IF UAM, Poznań 2016,
• Kierunek – dialog. Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2017,
• Krok dalej… Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2019,
• Po drugiej stronie... Inspiracje metodyczne nie tylko dla nauczycieli etyki - Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, Poznań 2021