Lekcja etyki dla klas 1-3 

Rodzina – mój dom

Lekcja z okazji obchodzonego 15 maja międzynarodowego Dnia Rodziny. Święto ustanowił w roku 1993 ONZ ; chodziło o zwrócenie uwagi na znaczenie rodziny w społeczeństwie. Pamiętajmy, że rodzina to nie tylko mama, tata i dzieci. To mogą być także „tęczowe rodziny” z dwoma mamami lub dwoma tatusiami i dziećmi. Założeniem tej lekcji są rozważania o rodzinie, niezależnie od jej składu.

Dziecko czuje się częścią rodziny. Poszczególni członkowie rodziny występują w rożnych rolach. Najważniejsze w rodzinie jest być ze sobą. Dzieci powinny czuć się w rodzinie bezpieczne. Opiekują się niemi rodzice, bo są za mali, żeby samemu zadbać o siebie. Dzieci uczą się wzajemnego szacunku,  ponoszenia odpowiedzialności, uczą się dzielenia dobrami, ale też spierania i  wybaczania. Rodzina, w jej najlepszym wdaniu, powinna być ostoją na całe życie.  Nie jest jednak tak, że wszystkie dzieci są w rodzinie dobrze zaopiekowane, o tym także powinno się porozmawiać na tej lekcji.

Materiał jest przeznaczony dla klas  1 - 3

Potrzebny czas: 3-4 godziny lekcyjne.

Cele lekcji

W zakresie kompetencji rzeczowych, uczniowie:

- wiedzą, po co jest rodzina;

- poznają rożne formy i postaci rodziny;

- uświadamiają sobie, że dziecko nie może samo zadbać o siebie.

W zakresie kompetencji osobistych, uczniowie:

- opisują, dlaczego rodzina jest dla nich ważna,

- potrafią opisać swój stosunek do poszczególnych członków rodziny.

W zakresie kompetencji społecznych:

- uświadamiają sobie, że są częścią „systemu” rodzina;

- widzą, gdzie i jak mają możliwość przyjęcia odpowiedzialności w ramach rodziny;

-  uświadamiają sobie, że muszą uzgadniać określone reguły działania i podział pracy, żeby

   życie rodzinne mogło funkcjonować. 

Przebieg lekcji

Wprowadzenie 

Co ci przychodzi na ten temat do głowy?  - ćwiczenie ze skojarzeniami.

Moduły

1. Rodzina – tak, czy nie? – rozmowa, obrazki.
2. Moja rodzina – rozkładany dom.
3. Z kim? – zabawa.
4. Album rodzinny

Wprowadzenie

Co ci przychodzi do głowy?

Pośrodku ustawionych w kręgu krzeseł leżą różne przedmioty, które mogą być  przyporządkowane różnym członkom rodziny albo mają związek z życiem rodzinnym (np. różne buty,  części odzieży, zabawki, narzędzia, sztućce, książki etc).

Dzieci po kolei biorą do ręki przedmioty i mówią, z czym im się one kojarzą.

- co to jest?

- co z tym można zrobić?

- do kogo to może należeć?

Dzieci wspólnie zastanawiają się, co te przedmioty mają ze sobą wspólnego i zgadują jaki może być temat tej lekcji.

Podpowiedź: przedmioty można też ukryć w skrzyni lub walizce, co podniesie napięcie.

Moduły

1. Rodzina – tak, czy nie?

Skopiować w kilku egzemplarzach grafiki z Załącznika i powycinać umieszczone tam sylwetki.  Za pomocą tych sylwetek dzieci mogą zestawiać różne konstelacje rodzinne i umieszczać je na tablicy, albo na stoliku pośrodku kręgu z krzeseł.

Doświadczenie mówi, że dzieci z reguły odwzorowują własne rodziny. Dlatego nauczycielka  pokazuje klasie także Inne formy rodziny (rodziny tęczowe, rodzice samotnie wychowujący dzieci …)   Dzieci dyskutują czy to także jest rodzina, czy nie jest. Niektóre z nich mogą się odwołać do własnych doświadczeń.

Na zakończenie grupa dyskutuje nad tym, jak może wyglądać rodzina.

Pytania impulsowe

- co wszystkie rodziny mają wspólnego?

- po co w ogóle jest rodzina?

- co jest ważne w rodzinie?

- czy dziecko może dorastać bez rodziny? (dlaczego dziecko potrzebuje rodziny?)

2. Moja rodzina

Powiesić na ścianie lub tablicy duże zdjęcie dwojga rodzeństwa.

Nauczycielka mówi: 

To jest Katarzyna i jej brat Kamil. Do rodziny należy także  Mama, Tata i pies Bello. 

A kto należy do Twojej rodziny?

Dzieci wykonują rysunki swoich rodzin, czyli wszystkich osób mieszkających razem. Mogą to być też na przykład rysunki domu i osób wyglądających przez okna, rodziny na wakacjach itp.

Praca grupowa

Utworzyć grupy po 2-3 dzieci. Dzieci pokazują sobie nawzajem rysunki i opowiadają o poszczególnych członkach rodziny.  Nauczycielka podpowiada, żeby wymienić także imiona i wiek rodzeństwa.

Po pewnym czasie grupy są formułowane od nowa i opowiadanie jest kontynuowane.

Pytania impulsowe

- ile osób liczy wasza rodzina?

- czy masz młodsze rodzeństwo?

- co jest dla ciebie szczególnie ważne w rodzinie?

3. Z kim?

Dzieci bawią się. W każdym kącie, albo na każdej ścianie klasy są umieszczone cztery kartki A4 z napisami: MAMA ,  TATA,  SIOSTRA lub BRAT a na czwartej kartce duży znak zapytania ?

Dzieci stają pośrodku klasy. Nauczycielka zadaje po kolei poniższe pytania, po których dzieci podbiegają pod odpowiednią kartkę. Znak zapytania  oznacza, że może to być także inna osoba (babcia, dziadek, przyjaciele …)

Z kim najchętniej byście to zrobili?

-  zbudować siedzisko na drzewie;

-  zrobić zakupy do szkoły;

- upiec ciasteczka;

- pobawić się na dworze;

- iść do kina;

- pojechać na wycieczkę;

- urządzić piknik;

- być pocieszonym.

Pytania  impulsowe wtrącane dodatkowo

- dlaczego akurat z ….  (tym członkiem rodziny)?

- co twoja Mama / Tata umie najlepiej?

- do kogo idziesz z kłopotami?

- do kogo zwracasz się o pomoc?

4. Album rodzinny

Dzieci robią album rodzinny w formie leporello  (tu jest instrukcja, jak to zrobić http://wielki-czlowiek.pl/jak-zrobic-z-dzieckiem-wlasna-ksiazke-leporello/)   Na każdej stronie jest narysowany i opisany jeden członek rodziny. Rysunek powinien pokazywać, co ta osoba najchętniej robi, albo za co jest w domu odpowiedzialna. Należy przypomnieć, żeby dzieci narysowały także siebie.  Czynności można pokazać symbolicznie, np. młotek jako narzędzie do naprawiania czegoś w domu, talerz jako zajęcie nakrywania do stołu, książkę do czytania bajek etc.

Wskazanym jest, żeby nauczycielka przygotowała własne leporello, pokazała je dzieciom i podpowiedziała, jak się zabrać do tego zadania.

Pytania impulsowe

- za co jesteście odpowiedzialni w domu?  

- jakie zadania/obowiązki są do wykonania w rodzinie?

- co się dzieje, jeśli jakiegoś zadania/obowiązku nikt nie chce się podjąć?

- czy obowiązki są przydzielane?

- czy dzieci powinny pomagać w obowiązkach domowych?

- z kim i co robisz razem najchętniej?

Załącznik

Na podstawie:

Tipp des Monats Mai 2016 Unterrichtsanregung zum Thema:  Familie – mein Zuhause.

Autorstwa berlińskiej nauczycielki Lebenskunde,  Katrin Filler

Opracował: Andrzej Wendrychowicz