765 milionów ludzi na całym świecie głoduje. Jedna na dziewięć osób idzie głodna spać. Liczba głodujących spadła od roku 1990 o 216 milionów osób. Wyznaczony przez ONZ cel opanowania do roku 2030 głodu na świecie może być osiągnięty tylko dzięki wspólnemu, ogromnemu, międzynarodowemu wysiłkowi. Na drodze do tego celu stoją kryzysy, konflikty, katastrofy naturalne oraz skutki ocieplenia klimatu. Światowy Dzień Żywności (zwany te światowym dniem głodu) ustanowiony został w 1979 roku przez Organizację ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Jest obchodzony corocznie, na całym świecie, w dniu 16. października. Jego celem jest pogłębianie świadomości opinii publicznej na temat globalnych problemów żywnościowych i wzmocnienie poczucia solidarności w walce z głodem i niedożywieniem. Taki dzień wybrano dlatego, bo 16.pażdziernika 1945 roku powołano do życia FAO.

W tej lekcji chodzi o wyjście poza własne przyzwyczajenia żywieniowe; uświadomienie sobie, że wiele ludzi nie ma dość jedzenia, nie ma dostępu do wody pitnej. Zastanowimy się też nad wartością żywności. Lekcja zwiera propozycje dla klas 1-3 oraz 4-6.

Cele lekcji

Kompetencje personalne

- zastanowienie się nad własnymi przyzwyczajeniami żywieniowymi;

Kompetencje rzeczowe

- uświadomienie sobie, że jedzenie i woda są jednymi z elementarnych potrzeb ludzi;

- uświadomienie sobie, że jedzenie i picie są niezbędne do życia;

- dowiedzenie się, skąd pochodzi żywność;

- zastanowienie się, czy nie żyjemy w zbytku;

- odróżnienie niezbędnej do życia żywności od jedzenia dla przyjemności;

- dowiedzenie się, że wiele ludzi na świecie głoduje;

Kompetencje twórcze

- wypracowanie pomysłów na zwalczanie głodu na świecie;

- nauka solidarności międzyludzkiej.

Lekcja dla klas 1 – 6

Potrzeba czasowa: 7-8 godzin lekcyjnych

Przebieg lekcji

Wprowadzenie

- Co chętnie jem? - zdjęcia, rozmowa;

Moduły

1. Skąd pochodzi moje jedzenie? – karta robocza, praca grupowa.

2. Bajka o krainie próżniaków - obrazek i fragment bajki.

3. Czy żyjesz w kraju próżniaków? – collage.

4. Czy wszyscy mają pod dostatkiem żywności? – dyskusja, zabawa.

Zakończenie

Wspólne jedzenie – wspólne przygotowanie i jedzenie sałatki owocowej, albo wspólnego zdrowego śniadania.      

Wprowadzenie

Co chętnie jem?

Należy przygotować zdjęcia różnych artykułów żywnościowych (mięsa, owoce, warzywa, słodycze etc) i/lub przynieść do klasy opakowania po różnych artykułach żywnościowych.

Pytania impulsowe

- opisz, co widzisz;

- co z tego chętnie zjadasz?

- dlaczego jesz akurat to?

- czy można żyć bez jedzenia?

- dlaczego głodowanie nie z własnej woli jest złem?

- wymieńcie inne rzeczy potrzebne do życia.

Zabawa w kąty

W trzech kątach (narożnikach) klasy umieszczane są kartki A4 z napisami:

1. To jem chętnie.

2. Tego nie lubię.

3. Tego jeszcze nie próbowałem.

Uczniowie ustawiają się pośrodku klasy. Nauczycielka po kolei wymienia różne potrawy (produkty), a uczniowie za każdym razem udają się do jednego z trzech narożników. Następnie wracają na środek klasy i zabawa kilkakrotnie się powtarza.

Moduły

1. Skąd pochodzi moje jedzenie?

Klasy 1-3

Jako wstęp można pokazać prawdziwe pomidory. Można też rozdać małe pomidorki, które będą zjedzone.

- Skąd właściwie pochodzi nasze jedzenie?

Uczniowie pracują w małych grupach z kartą roboczą, załącznik nr 1. Każdy dostaje taką kartę. Należy pociąć kartę zgodnie z rubrykami i zastanowić się nad logiczną kolejnością haseł/pojęć i przyporządkować im numery kolejne. Następnie dzielimy wzdłuż kartę A4; sklejamy obie części jedną nad drugą; na górze piszemy tytułowe pytanie: skąd pochodzi moje jedzenie? i wklejamy kartki z hasłami zgodnie z nadaną im kolejnością.

Pytanie impulsowe

- co może się wydarzyć, że nie dostaniesz swojego pomidora?

--------- w tym momencie należy się zastanowić, jakie czynności/wydarzenia mogą zaistnieć na drodze między nasionkiem pomidora, a supermarketem, że nie będzie w nim pomidorów. Podpowiedzi: bardzo zła pogoda; susza; choroba roślin; zepsuje się szklarnia; rozchoruje się ogrodnik; wojna; powszechna bieda …….

Klasy 4-6

Nauczycielka pokazuje pojemnik z jogurtem.

- jak właściwie jogurt trafia do ludzi jako pokarm i jak jest produkowany?

Uczniowie otrzymują kartę roboczą, załącznik nr 2. i arkusz papieru A3. Pracują parami lub w małych grupach. Wycinają karteczki z hasłami/pojęciami. Tworzą grafikę ze strzałkami i naklejonymi na arkusz karteczkami. Strzałki pokazują drogę powstawania jogurtu. Puste karteczki można wykorzystać do wpisania własnych haseł/pojęć. Grafikę można uzupełnić własnoręcznymi rysunkami.

Grafiki są prezentowane i objaśniane na forum klasy.

Pytanie impulsowe

- co może się wydarzyć, że nie dostaniesz swojego jogurtu?

-------- w tym momencie należy się zastanowić, co się może wydarzyć na drodze od krowy do supermarketu, że nie będzie można kupić jogurtu. Podpowiedzi: niepogoda; susza; za dużo deszczu; choroba zwierząt; choroba rolnika; wojna; bieda……

2. Bajka o krainie próżniaków

Należy przygotować zdjęcie obrazu Pietera Breugla Starszego „The Land of Cockaigne” – Kraina próżniaków. Jest do pobrania np. tutaj: https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Schlaraffenland.jpg

Nauczycielka pokazuje uczniom zdjęcie.

Pytania impulsowe

- opisz, co widzisz;

- co robią ludzie na obrazie?

- wymień dania/jedzenie, które możesz rozpoznać;

- jak myślisz, jak mogą czuć się ci ludzie na obrazie?

Nauczycielka czyta bajkę o krainie próżniaków – załącznik nr 3.

Pytania impulsowe

- jak można trafić do krainy próżniaków?

- czy chętnie byś tam mieszkał? Dlaczego tak/nie?

3. Czy żyjesz w kraju próżniaków?

Klasy 1-3

Uczniowie rysują na papierowych talerzach swoje ulubione jedzenie. Mogą także wyciąć z kolorowych pisemek zdjęcia takiego jedzenia i nakleić na talerz.

Pytania impulsowe

- co jesz najchętniej? Dlaczego?

- co jest zdrowe / niezdrowe?

- czy żyjesz w kraju próżniaków? Uzasadnij odpowiedź.

- jakie jedzenie jest absolutnie niezbędne? Z czego gotów jesteś zrezygnować?

- co jesz tylko dlatego, że ci smakuje; czy jesz także kiedy nie jesteś głodny?

- co robisz z jedzeniem, którego jest za dużo?

Klasy 4-6

Jako zadanie domowe uczniowie zbierają różne (czyste!) opakowania po produktach spożywczych i słodyczach. Z opakowań układają na arkuszu A3 swoją ucztę w krainie próżniaków, a następnie układają się wokół arkusza w pozycji próżniaków. Nauczycielka robi im zdjęcie, drukuje je i na następnych zajęciach rozdaje uczniom. Zdęcia są odpowiednio doklejane do arkusza A3.

Pytania impulsowe

- co jesz najchętniej? Dlaczego?

- co jest zdrowe / niezdrowe?

- czy żyjesz w kraju próżniaków? Uzasadnij odpowiedź;

- co jest niezbędne do życia?

- które artykuły spożywcze nie są niezbędne (używki)?

- z czego mógłbyś zrezygnować i dlaczego tak/nie?

- co robisz z jedzeniem, którego jest za dużo?

4. Czy wszyscy mają pod dostatkiem żywności?

Nauczycielka mówi: ustaliliśmy, że jedzenie jest niezbędne do życia. Czy masz dość jedzenia?

Co dziewiąty człowiek na świecie musi iść głodny spać. To dlatego ustanowiono 16. października Światowy Dzień Żywności. Ma on wszystkim zwrócić uwagę, że na świecie jest bardzo dużo ludzi, którzy cierpią głód. Jak myślisz, dlaczego ludzie muszą głodować?

Uczniowie dyskutują nad odpowiedzią na to pytanie.

Na zakończenie można podjąć następująca zabawę.

Gra „Biedny i bogaty”

Nauczycielka: wyobraźcie sobie, żyjecie rozproszeni po świecie. Co czwarty człowiek żyje w bogatym kraju, pozostali żyją w biednych krajach. Rozpoczynamy grę „Biedny i bogaty”.

Przygotowania i przebieg gry

Pośrodku klasy albo pośrodku kręgu uczniów leży dużo pojedynczych drobnych słodyczy.

Przygotowane są karteczki z napisami biedny oraz bogaty. Karteczki są losowane podczas gry.

Wszyscy rzucają kostką. Jeśli wylosowałeś karteczkę bogaty możesz wziąć tyle sztuk słodyczy, ile wyrzuciłeś oczek kostką. Jeśli wylosowałeś karteczkę biedny masz jeszcze małą szansę wygrać słodycze; wtedy będziesz żyć jak bogacz w biednym kraju. Musisz w tym celu rzucić kostką szóstkę, co daje ci prawo do jeszcze jednego rzutu i wzięcia tyle sztuk słodyczy ile oczek teraz rzuciłeś. Jeśli nie udało ci się rzucić szóstki, nie dostajesz prawa do drugiego rzutu i otrzymania słodyczy. Wygrane słodycze kładziesz obok siebie, ale nie możesz ich jeszcze zjeść. Możesz to zrobić dopiero wtedy, kiedy wszystkie słodycze zostaną wygrane.

Uczniowie dość szybko dojdą do wniosku, że jest to niesprawiedliwe. Należy omówić wyniki gry.

Byś może uczniowie sami zechcą rozdzielić wygrane słodycze pomiędzy wszystkich uczestników gry.

Pytania impulsowe

- jak ci się podobała gra i dlaczego tak/nie?

- co cię szczególnie uderzyło w tej grze?

- ile sztuk słodyczy wygrałeś?

- jak mógłby wyglądać sprawiedliwy podział słodyczy?

Zakończenie

Wspólne jedzenie

W zależności od grupy wiekowej i warunków w szkole można się zastanowić nad przygotowaniem wspólnego jedzenia. Należy uzgodnić, co to będzie i jakie składniki kto przyniesie. Uczniom z klas 1-2 trzeba przygotować karteczki do wklejenia do zeszytów domowych; starsi sami zapisują.

Możliwości:

1. Klasa obiera i kroi owoce do sałatki owocowej.

2. Przygotowuje się wspólne zdrowe śniadanie.

3. Przygotowuje się koktajl warzywno-owocowy, który wszyscy próbują.

4. W szkolnej kuchni wspólne gotowanie lub pieczenie.

Załącznik 1

Skąd się bierze jedzenie? Klasy 1-3

 Załącznik nr 2

Skąd się bierze jedzenie? Klasy 4-6

Załącznik nr 3.

Bajka o krainie próżniaków

Istnieje daleka zadziwiająca kraina, do której wiele ludzi chciałoby się przeprowadzić, gdyby tylko znali do niej drogę. Kto chce dotrzeć do tej krainy musi najpierw przegryźć się przez ogromną górę ryżowej kaszy. Potem zobaczy zadziwiające rzeczy: domy są zbudowane z ciasta, a dachy pokryte piernikami. Płoty wokół ogrodów są zrobione z pieczonych kiełbasek. Strumykami płynie mleko, a na ich brzegach są drzewa, na których rosną świeże bułeczki. Ze źródełek tryska dobre wino, a drogi są wybrukowane serami. Gołąbki, kurczęta i gąski fruwają wokół już upieczone i wpadają prosto do ust głodnym. Także świnki biegają już upieczone gotowe do zjedzenia. Ryby w stawach są już opieczone lub ugotowane i wychodzą na brzeg, żeby było je łatwiej złowić. Zamiast deszczu pada miód, a zamiast śniegu cukier. Najpiękniejsze ubrania i buty rosną w lesie na drzewach, wystarczy tylko je stamtąd strząsnąć.

Co robią ludzie w krainie próżniaków? Przede wszystkim nie muszą pracować. Jeśli ktoś jest zbyt pilny, musi opuścić krainę próżniaków. Największy leniuch zostaje królem. Kto najdłużej śpi, otrzymuje nagrodę, a kto opowie dobre kłamstwo, dostaje za to pieniądze. Najlepsze w krainie próżniaków jest źródło życia, w którym kąpią się wszyscy starzy ludzie i są znowu młodzi.

Jaka szkoda, że żaden człowiek nie zna drogi do krainy próżniaków.

Źródło: Rosemarie Griesbach, Deutsch Märchen (Bajki niemieckie)

Na podstawie scenariusza lekcji „Leben wir im Schlaraffenland?” autorstwa berlińskiej nauczycielki Lebenskunde (etyki humanistycznej)

Katrin Filler

Tłumaczył i opracował: Andrzej Wendrychowicz