Kontynuujemy publikację nowego cyklu materiałów dla nauczycieli.

Ich autorem jest doktor Lothar Scholz, nauczyciel, kierownik seminariów szkoleniowych dla nauczycieli i projektów Comenius, urzędnik miejski odpowiedzialny za edukację, specjalizuje się w metodologii nauczania. Otrzymaliśmy zgodę Bundeszentrale für politische Bildung (bpb) na przetłumaczenie tych materiałów i udostępnienie ich użytkownikom portalu etykawszkole.pl

Źródło:  

Methoden-Kiste Autor: Dr. Lothar Scholz, Seiten: 62, Erscheinungsdatum: 7. Auflage 2016,

Bundeszentrale für politische Bildung/bpb. Deutschland.

http://www.bpb.de/shop/lernen/thema-im-unterricht/36913/methoden-kiste

We wstępie do „Methoden Kiste“ Autor pisze:

Demokracja żyje ze współpracy i zaangażowania. Każdy z osobna jest zaproszony do współdziałania i do udziału. Niezbędnych do tego kompetencji: informować się, wzajemnie komunikować, współpracować z innymi, samodzielnie oceniać; swoje sprawy stosownie przedstawiać - można nauczyć się już w szkole. Najlepiej udaje się to w środowisku szkolnym, w którym promowane jest samodzielne, odpowiedzialne, ale też kooperatywne i kreatywne uczenie się. „Methoden Kiste” ma w tym pomóc. Sposób/metody są uporządkowane wedle obszarów ich zastosowania. Na przykład „wprowadzenie”, „prezentacja”, czy „informacja zwrotna”. Są tak opisane, żeby także uczniowie mogli sami sobie wybrać i zastosować którąś z nich, a tym samym brać udział w kształtowaniu procesu nauczania. Dzięki temu „Methoden Kiste” wnosi swój wkład w demokratyzowanie szkoły.  

Burza mózgów (brainstorming)

To bardzo dobrze znana metoda pobudzania kreatywności. Służy spontanicznemu, nieoceniającemu, nieskrępowanemu poszukiwaniu, zbieraniu pomysłów rozwiązania jakiegoś problemu. Każdy pomysł jest wartościowy i musi być zapisany. Przebiega to następująco.

1. Sformułowanie problemu

 Problem, temat jest formułowany przez nauczycielkę albo przez ucznia. Na przykład:

Niektórzy uczniowie są wyśmiewani w klasie. Czują się z tym bardzo źle i najchętniej opuściliby taką klasę. Jak możemy temu przeciwdziałać?

Ten problem, temat należy opisać najlepiej jak tylko można, żeby wszyscy uczniowie dokładnie i tak samo rozumieli, o co chodzi.

2. Burza mózgów

Uczniowie są proszeni o szybkie, bez zastanawiania się, spontaniczne formułowanie propozycji rozwiązania problemu, tematu. Każda propozycja jest zapisywana na kartkach i/lub na tablicy. Burza mózgów nie powinna trwać dłużej, niż 25-20 minut.

Należy przy tym przestrzegać następujących reguł:

- każdy pomysł jest wypowiadany głośno i krótko;

- nie można podejmować żadnej krytyki ani oceny zgłaszanych pomysłów;

- każdy pomysł jest od razu zapisywany hasłowo na kartce i/lub na tablicy.

3. Opracowanie wyników

Zgłoszone idee, pomysły, propozycje są czytane, porządkowane i oceniane. Przy takim porządkowaniu można określić/ustalić pojęcia nadrzędne, do których są przyporządkowywane poszczególne pomysły. Te pojęcia nadrzędne są porządkowane i punktowane (oceniane w punktach) a następnie układana jest lista wedle przyznanych punktów – ustalane są priorytety.

Burza mózgów najlepiej wychodzi w niewielkich grupach (8-10 osób).

Metoda 6 – 3 – 5

Metoda ta również służy poszukiwaniu pomysłów. W przeciwieństwie do ustnego zgłaszania propozycji przy burzy mózgów, tutaj każdy zapisuje soje pomysły na kartce, stąd też nazwa tej metody brainwritting. Ustala się określony czas oraz reguły; cyfry 6 – 3 – 5 odnoszą się do tych reguł.

Brainwritting

 Sześcioro (6) uczniów siada przy jednym stole i opracowuje propozycje rozwiązań zadanego tematu/problemu. W przeciągu dokładnie określonego czasu (na przykład siedem minut) zapisują swoje pomysły, propozycje na kartce z trzema (3) kolumnami. W każdej kolumnie jeden pomysł. Po wyznaczonym czasie karki są przekazywane sąsiadowi z lewej i na tych karkach są zapisywane kolejne pomysły. Takie przekazywanie kartek sąsiadom z lewej ma miejsce pięć (5) razy.

Po otrzymaniu od sąsiada kartki należy uważnie przeczytać zapisane na niej pomysły. Można je rozwinąć, uzupełnić albo wpisać swoje ( tylko jeden wpis w każdej kolumnie). Wpisy muszą być oddzielone od siebie odstępami; najlepiej wyznaczyć na kartkach poziome pola do wpisów.

Na tym etapie pracy nie należy ze sobą rozmawiać i starannie, czytelnie zapisywać na kartce swoje propozycje.

Opracowanie wyników

Kartki przypina się do tablicy bądź przykleja do ściany i wszyscy uczniowie zapoznają się z zapisanymi na nich pomysłami. Każdy uczeń ocenia zgłoszone propozycje w ten sposób, że dwa według niego najlepsze podkreśla na niebiesko, a dwa najgorsze na czerwono. Można też ustalić inny sposób zaznaczania, na przykład odhaczanie na niebiesko i czerwono. Ocenę można przeprowadzić bezpośrednio na przypiętych kartkach, albo kartki puszcza się w obieg po klasie.

Następnie układa się listę rankingową pomysłów wedle uzyskanych ocen (zaznaczeń na niebiesko i czerwono).

Metoda ta dobrze się nadaje do zajęcia się bardzo konkretnym, jednoznacznym tematem.

Na przykład:  Jakie zasady powinny obowiązywać w zakresie używania telefonów komórkowych w szkole?

Przykładowe propozycje rozwiązań wpisane na kartkę:

Tłumaczył i opracował     Andrzej Wendrychowicz