Autorka: Katrin Filler, berlińska nauczycielka Lebenskunde
Światowy dzień zabawy jest co roku obchodzony 28 maja. Z tej okazji przypominamy, że bawiące się dzieci są coraz bardziej wypychane z ulic miast. Po terenach mieszkalnych samochody jeżdżą za szybko, a parkingi zabierają dzieciom miejsca do zabawy. Likwiduje się place zabaw i w ich miejscu powstają kolejne budynki. Dzieci po długich godzinach siedzenie w szkole czy za biurkiem w domu nie mają alternatywy, nie mają gdzie zażyć ruchu. Światowy dzień zabawy jest okazją do przypomnienia, że dzieci mają zagwarantowane prawo do zabawy. W Niemczech z okazji tego dnia podejmowane są liczne inicjatywy, także w Internecie. Temat ten warto również podjąć na lekcji etyki.
Główne pytanie brzmi: jak jest na naszej ulicy? Czy jest możliwość zabawy?
Temat doskonale nadaje się także na lekcję z okazji Dnia Dziecka, 1 czerwca.
Cele lekcji
Kompetencje personalne
- uczniowie uświadamiają sobie własne życzenia i potrzeby i je wyrażają
Kompetencje społeczne
- uczniowie oceniają swoje otoczenie pod kątem przychylności dla dzieci;
- uczniowie zauważają, że różne grupy społeczne mają różne potrzeby.
Podejmowane działania
- uczniowie biorą udział w procesie demokratycznym w miejscu zamieszkania w ten sposób, że upubliczniają swoje wyobrażenia i pytania.
Lekcja dla klas 3 – 4
Potrzeba czasowa: do 8 godzin lekcyjnych
Przebieg lekcji
Wprowadzenie
Zabawa na ulicy?
Znak drogowy „Ulica do zabawy” jako puzzle; praca zespołowa
Moduły
1. Gdzie mogę się dobrze bawić?
2. Nasza mała ojczyzna. Spacer po okolicy i dokumentacja fotograficzna.
3. Dziecinny plan naszej małej ojczyzny.
4. Okolica przyjazna dzieciom?
Zakończenie
My mamy pytanie!
Rozmowa z przedstawicielem Urzędu Gminy.
Wskazówki dodatkowe
Jak dobre są nasze place zabaw?
Spacer po okolicy pod kątem oceny placów zabaw
Wprowadzenie
Zabawa na ulicy?
W małych grupach uczniowie układają puzzle jako znak drogowy „Ulica do zabawy” (Uwaga: w kodeksie drogowym znak ten ma numer D40 i nazywa się „Strefa zamieszkania”)
W tym celu nauczycielka powiększa i powiela znak drogowy (najlepiej go zafoliować) i tnie go na wiele części.
Pytania impulsowe
- co oznacza ten znak?
- czy już gdzieś widziałeś taki znak?
- czy tutaj można się bawić?
- jak należy się zachowywać w strefie uspokojenia ruchu samochodowego?
- czy na innych ulicach można się bawić? Dlaczego tak? Dlaczego nie?
Informacja
- w takiej strefie piesi mogą używać całej szerokości ulicy/jezdni. Zabawy dzieci są w pełni dozwolone;
- samochody muszą się poruszać bardzo wolno;
- kierowca nie może zagrażać i przeszkadzać pieszym i jak trzeba zatrzymać się i czekać;
- piesi nie mogą bez potrzeby utrudniać ruchu samochodom;
- parkowanie poza wyznaczonymi miejscami jest zakazane za wyjątkiem wsiadania i wysiadania oraz za- i wyładowania towaru.
Moduły
1. Gdzie mogę się dobrze bawić?
Uczniowie opowiadają, gdzie mogą się dobrze bawić (łąka, plac zabaw, boisko sportowe, w domu, na szkolnym podwórku ….)
Na planie dzielnicy/miejscowości, przypiętym do tablicy można oznaczyć te miejsca. Można też pobrać z Internetu i wyświetlić taki plan na tablicy interaktywnej i zaznaczyć te miejsca.
Pytania impulsowe
- jak powinno wyglądać miejsce, w którym możesz dobrze się bawić?
- co przeszkadza przy zabawie?
- czy na waszym osiedlu / okolicy są dobre miejsca do zabawy?
- czy na osiedlu / okolicy są miejsca niebezpieczne dla dzieci? Które to miejsca?
2. Nasza mała ojczyzna
Spacer po okolicy i dokumentacja fotograficzna
Wyposażona w jeden lub kilka aparatów fotograficznych grupa podejmuje spacer po okolicy. Uczniowie poruszają się trasą, którą wcześniej omówili i uzgodnili. Odwiedzają miejsca, na których bywają dzieci. Na przykład droga do szkoły, na zakupy, ulubione miejsce spotkań, plac zabaw lub boisko sportowe. Na taką wyprawę raczej nie wystarczy jedna godzina lekcyjna. Uczniowie fotografują miejsca i obiekty wedle następujących kryteriów, które wynikają także z pytań impulsowych modułu 1.
- miejsca, w których można się dobrze bawić;
- miejsca przyjazne dzieciom;
- miejsca niebezpieczne dla dzieci;
- miejsca dla małych dzieci, dla większych dzieci, dla nastolatków, dla starszych osób;
- rzeczy, obiekty, które nam się podobają;
- rzeczy, obiekty, które nam przeszkadzają.
Obiektami, tematami fotografii mogą być piękne tereny zielone, okazałe drzewo, tor dla łyżworolek, boisko sportowe, hala targowa, budka z kebabem, auta blokujące ścieżkę rowerową, graffiti na elewacjach domów itp.
Należy pamiętać, żeby zdążyć zrobić odbitki zdjęć na następną lekcję. Warto rozeznać, gdzie i za ile można wykonać taką usługę.
Po powrocie do klasy omawiamy wyniki akcji fotograficznej.
Pytania impulsowe
- które z odwiedzonych miejsc najbardziej lubisz i dlaczego?
- które miejsce teraz lepiej poznałeś?
- czy są miejsca, obiekty, które dotychczas nie odbierałeś pozytywnie?
- co szczególnie cię zdziwiło podczas spaceru, było niespodzianką?
Wskazówki dla nauczycieli dot. zorganizowania i omówienia spaceru po okolicy
Przed wyjściem uzgodnić zasady zachowania się podczas spaceru (wszyscy zatrzymują się przed przejściem przez ulicę, idziemy dwójkami, czy trójkami etc… ) Można to też zapisać w dzienniku szkolnym. Należy zgłosić wyjście grupy w dyrekcji/sekretariacie szkoły.
Omówienie spaceru
- co wam się w tym spacerze podobało, a co nie?
- czy były zachowane ustalone wcześniej zasady?
- co nowego powinniśmy uwzględnić podczas następnej takiej wyprawy?
3. Dziecinny plan naszej małej ojczyzny.
Oglądanie i opisywanie zdjęć ze spaceru. Można to zrobić w mniejszych grupach. Dzieci powinny sobie przypomnieć, gdzie i dlaczego wykonano dane zdjęcie.
Teraz przyporządkowujemy zdjęcia mapie dzielnicy/osiedla/okolicy. Mapę, umieszczamy na dużym arkuszu papieru. Na marginesach wklejamy zdjęcia i prowadzimy od nich strzałki do miejsc na mapie, w których wykonano zdjęcie. Proszę nie zapomnieć opisać zdjęcia.
4. Okolica przyjazna dzieciom?
Dzieci zastanawiają się, jak powinna wyglądać przyjazna dzieciom ich mała ojczyzna.
Można to wyrazić na rysunkach, albo zbudować model z klocków. Z wykonanych prac robimy klasową wystawę.
Pytania impulsowe
- jak powinna wyglądać twoja mała ojczyzna/okolica, żeby była przyjazna dzieciom?
- jak ona powinna wyglądać, żeby wszyscy ludzie czuli się w niej dobrze (wykorzystać pytania impulsowe pod modułem 2);
- czy w ogóle jest możliwe, żeby wszyscy ludzie czuli się w niej dobrze?
- co powinno się zmienić?
Zakończenie
Mamy pytanie!
Zapraszamy na rozmowę przedstawiciela Urzędu Gminy odpowiedzialnego za sprawy dzieci i młodzieży. Można taką osobę zlokalizować na stronie internetowej gminy. W różnych gminach takie urzędy mogą być inaczej umocowane w strukturze organizacyjnej.
Dzieci przedstawiają gościowi wyniki swojej pracy i je objaśniają. Muszą się wcześniej przygotować i uzgodnić, jakie pytania będą chcieli zadać.
Wskazówki dodatkowe
Jak dobre są nasze place zabaw?
Grupa może opracować kryteria dobrego placu zabaw. Kiedy plac zabaw jest dobry?
Kryteria te mogą dotyczyć następujących tematów:
- dla jakich grup wiekowych jest przeznaczony?
- czy są tam jakieś ciekawe niespodzianki?
- czy plac jest bezpieczny?
- czystość i porządek;
- wygląd;
- zieleń.
Grupa opracowuje formularz/kwestionariusz z kryteriami, którym dzieci nadają punkty. Można zorganizować wyprawy na wszystkie place zabaw w okolicy i ocenić je za pomocą takiego formularza.
Warto praktycznie wypróbować wszystkie urządzenia na placu zabaw.
Z wyników badań można sporządzić broszurę i wręczyć ją dyrekcji szkoły, Radzie Rodziców oraz Urzędowi Gminy. Można też materiały opublikować na stronie internetowej szkoły.
Materiały
Znak drogowy - D40, strefa zamieszkania - powiększyć, zalaminować i pociąć na elementy puzzli.
Aparat fotograficzny
Plan gminy/dzielnicy odpowiedniej wielkości; można ściągnąć z Internetu.
Na podstawie scenariusza lekcji: Tipp des Monats - Unterrichtsanregung zum Thema: Ein Kiez für die Kinder opracowanego przez berlińską nauczycielkę Lebenskunde Katrin Filler
Tłumaczył i opracował: Andrzej Wendrychowicz