Być silnym jak kobieta

Scenariusz lekcji etyki na Międzynarodowy Dzień Kobiet

Międzynarodowy Dzień Kobiet ma przypominać walkę kobiet o równouprawnienie. Ustanowiono go w roku 1911, od roku 1921 obchodzi się go na całym świecie w dniu 8 marca.   Równe prawa dla kobiet i mężczyzn były ważną ideą Rewolucji Francuskiej. Jeszcze stosunkowo niedawno w większości krajów europejskich kobiety nie mogły brać udział w wyborach.

Nadal w wielu krajach świata kobiet nie mają równych praw z mężczyznami. W Europie jest oczywistością, że dziewczęta chodzą do szkoły, kobiety mogą studiować i biorą udział w wyborach. Ale nadal odczuwają różne ograniczenia; ich szanse kariery i wynagrodzenie za pracę są niższe od mężczyzn. Także dlatego, nie tylko z okazji święta 8 marca, równouprawnienie kobiet jest ważnym tematem lekcji etyki. Celem lekcji jest wspólne z dziećmi poszukanie różnic między dziewczętami i chłopcami, między kobietami i mężczyznami oraz ocena tych różnic. Uczniowie powinni poznać granice własnego działania bez oglądania się na stereotypy przypisywane obu płciom.

Lekcja przeznaczona dla klas 4 wzwyż

Cele lekcji

- zdobycie wiedzy na temat genezy i sensu Międzynarodowego Dnia Kobiet;

- zidentyfikowanie i zastanowienie się nad rolami społecznymi przydzielonymi obu płciom;

- poszerzenie zakresu możliwości decyzyjnych w osobistym życiu uczniów, w oderwaniu od ról społecznych przydzielanych obu płciom;

Przebieg lekcji

Wprowadzenie

Zabawa wprowadzająca; jak poruszają się chłopcy i dziewczęta po klasie.

Rozpracowanie tematu

- Międzynarodowy Dzień Kobiet; równouprawnienie w Konstytucji.

- Rozróżnienie kobieta/mężczyzna w czasopismach. Rozmowa podsumowująca.

- Podział zadań w rodzinie.

Pogłębienie tematu

- Od klasy 5-tej: znane kobiety w polskiej historii.

- Kobiety, które lubię.

Zakończenie

Projekt mojego życia. Moje życzenie na przyszłość.

Materiały

- rolka taśmy klejącej,

- Karta robocza nr 1 – formularz porównawczy.

- Karta robocza nr 2 – podział zadań w rodzinie.

- Karta robocza nr 3 - „Kobiety w polskiej historii”

Załączniki

1. Informacja o Międzynarodowym Dniu Kobiet, 8 marca

2. Wybrane zapisy Konstytucji

Wprowadzenie

Ćwiczenie: strona żeńska – strona męska

Za pomocą taśmy naklejonej na podłogę dzielimy pomieszczenie na dwie części. Jedna jest „stroną żeńską”, druga „stroną męską”. Uczniowie chodzą po obu częściach klasy poruszając się tak, jak im się wydaje, że powinni się – w danej części – poruszać dziewczęta lub chłopcy. Należy przy tym wielokrotnie przekraczać taśmę na podłodze. Można po obu stronach ustawić krzesła, żeby można było pokazać, jak siedzą/siadają chłopcy i dziewczęta.

Można wymyślić dodatkowe zadania, np.:

- pozdrawiać się jak chłopcy i dziewczęta;

- odegrać, jak okazują rozczarowanie/zdziwienia etc. chłopcy i dziewczęta,

- jak się cieszą ………

- ……..

Omówienie i ocena zadania

- co wam rzuciło się w oczy?

- czy wystąpiły różnice, jeśli tak, to na czym one polegały?

- czy przy pewnych zachowaniach różnice były znacznie większe, niż przy innych?

- czy oceniacie jakieś konkretne zachowania jako lepsze lub gorsze?

- co o tym wszystkim myślicie?

Rozpracowanie tematu

Międzynarodowy Dzień Kobiet, równouprawnienie w Konstytucji

Po wprowadzeniu za pomocą opisanego wyżej ćwiczenia, nauczycielka informuje, że zasadniczym tematem lekcji jest równouprawnienie dziewcząt i chłopców oraz kobiet i mężczyzn.

Pytanie: co to jest równouprawnienie?   Uczniowie próbują wyjaśnić to pojęcie. Jest w nim zawarte słowo „prawo”, a zatem chodzi o równe prawa dla kobiet i mężczyzn.

Nauczycielka wyjaśnia, że 8 marca jest Międzynarodowy Dzień Kobiet. Uczniowie wypełniają Kartę roboczą nr 1

Rozróżnianie kobieta-mężczyzna w czasopismach

W karcie roboczej nr 1 chodzi także o to, czy kobiety i mężczyźni są teraz równouprawnieni. Zadanie to ma pomóc w bliższej analizie tego problemu. Jak dzisiejsze czasopisma pokazują kobiety i mężczyzn? W tym celu uczniowie wycinają z czasopism zdjęcia kobiet i mężczyzn i/lub dziewcząt i chłopców.

Wskazówka: nauczycielka musi zadbać, żeby użyć czasopism odpowiednich dla danej grupy wiekowej uczniów, oraz odłożyć wybrane przez uczniów niestosowne zdjęcia (np. sceny wojenne, nagie postaci..)

Kolaż z sylwetek

Na dużym arkuszy papieru do pakowania rysujemy sylwetkę dziewczyny i chłopaka , albo dla ułatwienia przyklejamy dwie sylwetki wycięte z plakatów „kobieta” i „mężczyzna”

Formularz porównawczy

Wykorzystując kartą roboczą nr 1 poszukujemy różnic. Karta zawiera różne pytania. I tak w pytaniu, co robią osoby na zdjęciach chodzi o rozróżnienie poszczególnych czynności (np. pracują, uprawiają sport, robią zakupy, robią makijaż, śpiewają…)

W pytaniu o miejsce czynności piszemy np. w domu, na ulicy, w siłowni, na scenie …

W trzecim poleceniu chodzi o dobranie odpowiednich przymiotników opisujących postaci na zdjęciach, np. smutny/smutna, piękny/a, silny/a, modny/a etc.

Możemy się spodziewać, że kobiety i mężczyźni są inaczej przedstawiani. Nie należy jednak tego sugerować uczniom, sami powinni wykonać tę pracę badawczą. Jeśli uczniowie sami dostrzegą różnice, są one dyskutowane na forum klasy.

Rozmowa podsumowująca

Na podstawie wypełnionych formularzy porównawczych omawiamy różnice w prezentowaniu kobiet i mężczyzn w kolorowych czasopismach.

- Co mam się rzuciło w oczy?

- Jakie różnice znaleźliście?

- Czy kobiety i mężczyźni są tylko inaczej prezentowani, czy jednak istnieją między nimi istotne różnice?

- Jak wam się podobały te prezentacje?

- Czy i jak można inaczej pokazywać kobiety i mężczyzn?

Podział zadań w rodzinie

Uczniowie zastanawiają się nad zadaniami, które członkowie rodziny wykonują w życiu codziennym. Mogą one dotyczyć różnych obszarów. Przykłady: robienie zakupów, odbieranie dzieci z przedszkola/szkoły, wyrzucanie śmieci, naprawy domowe, czyszczenie toalety, pranie, zabawa z dziećmi, szycie, mycie samochodu, kupowanie prezentów świątecznych, sprzątanie pokoju dziecinnego/ mieszkania, zmywanie naczyń…

Uczniowie mogą sami sporządzić tabelki z członkami własnej rodziny i wypisać zadania/obowiązki, jakie są do wykonania w domu. Zarówno skład rodziny jak i lista zadań mogą się znacznie różnić.

Pytania podsumowujące

- Czy obowiązki są równo podzielone między damskich i męskich członków rodziny?

- Czy podział obowiązków jest taki sam we wszystkich rodzinach? Dlaczego tak/nie?

- Kto decyduje w rodzinie o podziale obowiązków?

- Jak oceniacie ten podział?

- Jak można sprawiedliwie rozdzielić obowiązki/zadania, jeśli jeszcze tego nie zrobiono?

Pogłębienie tematu

Od 5 klasy wzwyż.  

Znane/sławne kobiety w naszej historii

Pytanie do uczniów: jakie sławne kobiety znacie?

Można się spodziewać w odpowiedzi głównie nazwisk znanych piosenkarek, może sportsmenek. Następnie pytamy uczniów o znanych/sławnych mężczyzn i można się spodziewać, że wymienią więcej nazwisk, niż przy kobietach.

Dlaczego tak jest? Czy faktycznie tak mało jest znanych kobiet?

Karta robocza nr 3. Nauczycielka przygotowuje listę znanych/sławnych kobiet w polskiej historii i uczniowie wybierają sobie postaci, o których przygotują obszerne opisy.

Można także rozdać listę z nazwiskami znanych/sławnych kobiet z podstawowymi informacjami o każdej z nich. Uczniowie szukają dalszych informacji o wybranych przez siebie postaciach.

Podpowiedzi nazwisk do umieszczenia na liście: Maria Słodowska Curie,   Maria Konopnicka, Irena Szewińska, Wisława Szymborska, Olga Boznańska, Irena Sendlerowa, Wanda Rutkiewicz, Olga Tokarczuk, Janina Ochojska, Agnieszka Osiecka, Maria Koterbska, Anna Jagiellonka, Agnieszka Holland, Eliza Orzeszkowa ….

Przygotowanie rozszerzonych informacji o wybranych postaciach może też być zlecone jako zadania w grupach. Każda z grup wybiera swojego przedstawiciela do zreferowania informacji o wybranej przez grupę postaci.

Kobiety, które lubię

Uczniowie dostają zadanie zastanowić się nad postacią kobiety, którą szczególnie lubią. Może to być jedna z kobiet z listy sławnych i znanych, ale też kobieta z ich rodziny – na przykład matka, czy krewna lub znajoma, albo nauczycielka.

Dla wybranej kobiety sporządzają specjalny opis, z którego będzie wynikać, dlaczego wybrali akurat tę osobę. Co powinno być w tym opisie:

- nazwisko, wiek, zawód, może liczba dzieci;

- zdjęcie z jakiegoś źródła, lub fotografia z domowych zbiorów;

- kto to jest;

- skąd znam tę postać, tę kobietę;

- co szczególnego ona robi;

- co jest w niej wyjątkowego;

- co miłego chciałbym o niej powiedzieć.

Przygotowane opisy są przedstawiane na lekcji i ewentualnie umieszczane na wystawie w klasie.

Zakończenie

Projekt mojego życia. Życzenia na przyszłość.

Jak uczniowie chcieliby żyć w przyszłości? Jaki jest obraz ich idealnych partnerów i rodziny?

Jak będą rozdzielone zadania/obowiązki w takim zawiązku/rodzinie? Co będą robić zawodowo partnerzy lub ludzie żyjący razem?

Zadanie to należy przygotować na piśmie.

Za łącznik nr 1

Informacja o Międzynarodowym Dniu Kobiet, 8 marca

Czy wiedzieliście, że kobiety w Polsce uzyskały prawa wyborcze dopiero 28 listopada 1918 roku? Niebawem będziemy obchodzić 100 rocznicę tego wydarzenia.

Czy wiecie, że kiedyś dziewczęta nie mogły chodzić do szkoły ani studiować na wyższych uczelniach? Miały prawo tylko do wykonywania prostych i mozolnych zwodów. Na przykład jako szwaczki. Za tę prace dostawały mizerne wynagrodzenie. Przed ponad 200 laty niektórzy ludzie uznali, że to jest niesprawiedliwe. Dlaczego kobiety miałyby mieć mniejsze prawa od mężczyzn? Dopiero przed blisko 100 laty kobiety w Polsce mogły głosować w wyborach i być wybierane. Musiały długo demonstrować i walczyć o swoje prawa i przekonać wielu ludzi do swoich racji. Domagały się także takiej samej zapłaty jak mężczyźni za taką samą pracę. To właśnie o tamtej walce kobiet o równouprawnienie ma przypominać święto 8 marca.

Jak sądzisz?

- Czy obecnie kobiety i mężczyźni mają takie same prawa?

- Czy chłopcy i dziewczęta są dzisiaj równouprawnieni?

- Jakie sławne kobiety znasz?

- Czy rodzice pozwalają chłopcom i dziewczętom na tyle samo?

Załącznik nr 2

Wybrane zapisy Konstytucji RP

Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Art. 31. 1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Art. 32. 1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Art. 33. 1. Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.

2. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania

Karta robocza nr 1 – formularz porównawczy

Kobiety i mężczyźni w kolorowych tygodnikach

Porównaj jak kobiety i mężczyźni są przedstawiani w czasopismach

Co szczególnego zauważyłeś?

……………………………

………………………………

Karta robocza nr 2

Podział zadań w rodzinie

………………………..

………………………..

Na podstawie scenariusza lekcji:

Stark sein wie `ne Frau, Internationaler Frauentag am 8. März,

opracowanego przez berlińskie nauczycielki Lebenskunde (etyki humanistycznej)

Katrin Schaar, Katja Schäfer, Julia Krause

Tłumaczył i opracował:  Andrzej Wendrychowicz