Kontynuujemy publikacje opisów gier/zabaw przydatnych na lekcjach etyki. Wyłącznie dla uproszczenia stosujemy głównie termin „zabawa”, także w odniesieniu do opisów gier, oraz zamiennie termin „gracz” lub „uczestnik zabawy”.
W celu lepszej identyfikacji i szybszego odnalezienia danej zabawy/gry są one numerowane w sposób narastający.
Tytułem wprowadzenia w temat zastosowania gier i zbaw na lekcjach etyki bardzo prosimy przeczytać opublikowany wcześniej tekst:
http://www.etykawszkole.pl/baza-wiedzy-/materiay-edukacyjne/275-gry-i-zabawy-na-lekcjach-etyki
ZABAWY DLA WYTWORZENIA POSTAW WSPÓŁPRACY
Chociaż współpraca uczestników w zasadzie w każdej z zabaw odgrywa mniejszą lub większą rolę, to w naszym zestawie jest sporo zabaw i gier, które na współpracę uczestników kładą szczególny nacisk.
Holenderska propagatorka gier i zabaw, Anne Mijke von Harten, w jednym ze swoich artykułów napisała: „W każdym z nas, z natury rzeczy, tkwi potrzeba współpracy, przynależności do grupy, robienia wspólnie różnych rzeczy. Niekoniecznie z powodu celu, który chcemy osiągnąć, ale bardziej dlatego, że jest po prostu przyjemnie być z kimś razem.” Współczesne społeczeństwo jest mocno nastawione na indywidualny wynik i na to, jak możemy zabłysnąć i wysunąć się przed innych i znacznie mniej na to, że wspólnie możemy stanowić znaczną siłę. Uczniowie w szkole i w sporcie są motywowani do indywidualnych osiągnięć, mają być lepsi od innych.
Z drugiej strony rodzice i osoby, którzy mają do czynienia z edukacją i wychowaniem skarżą się, że dzieci mało uwagi poświęcają innym i na ogół wpatrzeni są sami w siebie.
Gry i zabawy są doskonałym instrumentem do uczenia się bycia razem. Ostatnio opracowano wiele zabaw, które dobrze zadziałają dopiero wtedy, kiedy uczestnicy grają ze sobą, a nie przeciwko sobie. Te tak zwane „gry kooperacyjne” oferują uczestnikom poczucie zadowolenia, bezpieczeństwa i zaufania, sprzyjają rozwijaniu zdolności do współpracy, wzajemnego doradzania sobie i większej wiary we własne siły, Te cechy chcieliby rozwijać u dzieci zarówno rodzice jak i nauczyciele, bo są one nie tylko ważne dla rozwoju dziecka, ale dla funkcjonowania całego społeczeństwa.
Zabawa 15 – wysokie wieże i piękne budowle
Cele zabawy
- Uczestnicy odkrywają, w jaki sposób współpracują ze sobą i jak zabierają się do realizacji wspólnego zadania.
- Uczestnicy rozpoznają różnicę między wykonaniem specjalnego zadania od presją czasu, oraz wykonywaniem zadań bez presji czasu.
- Uczestnicy ćwiczą procesy demokratycznego podejmowania decyzji, dowiadują się jak sobie z tym radzą, oraz jaką rolę odgrywają w takim procesie.
Przebieg zabawy
Część 1.
Uczestnicy zostają podzieleni na grupy cztero, pięcioosobowe. Każda grupa dostaje pięć kartek papieru formatu A4 oraz rolkę taśmy klejącej. Następnie dostają zadanie zbudowania w ciągu pięciu minut możliwie najwyższej wieży z otrzymanych materiałów. Po czterech minutach prowadzący zabawę zaczyna odliczać czas do ukończenia zadania; 30, 10, 5 sekund aż do komendy STOP! Następuje porównanie wysokości zbudowanych wież oraz omawiana jest współpraca przy realizacji zadania.
Pytania refleksyjne
- Na czym polegała współpraca w Waszej grupie?
- Czy mieliście jakiś konkretny pomysł? Jak powstał ten pomysł?
- Czy wszyscy byli jednakowo zaangażowani w wykonanie zadania? Jak podzieliliście zadania w grupie i jak doszliście do takiego akurat podziału zadań?
Część 2.
Uczestnicy zabawy dostają pięć kartek papieru formatu A4 oraz rolkę taśmy klejącej. Teraz zadanie polega na zbudowaniu jak najładniejszej budowli z otrzymanych materiałów. Czas na wykonanie zadania wynosi tym razem około 20 minut.
Pytania refleksyjne
- Jak tym razem przebiegła współpraca?
- Czym się różni wykonanie pierwszego zadania od wykonania drugiego zadania?
- Czy była różnica w demokratycznym funkcjonowaniu grupy w obu zadaniach? Na czym polegała ta różnica? Jakie elementy podczas całego procesu budowy uważacie za charakterystyczne dla zasady demokratycznego zachowania grupy?
- Czego się nauczyliście o własnej roli w tych zabawach?
Podpowiedź
Wskazanie jest wybranie obserwatora, który przygląda się uważnie wykonaniu zadań. Po zakończeniu obu zadań obserwator kieruje omawianiem w grupie przebiegu procesu budowy wieży i budowli.
Zabawa 16 – jak będzie najszybciej?
Cele zabawy
- Uczestnicy zabawy zastanawiają się wspólnie, jak najszybciej można wykonać określone zadanie.
- Uczestnicy pomagają sobie nawzajem w wykonaniu zadania.
Przebieg zabawy
Uczestnicy stają w kręgu. Kierujący zabawą rzuca piłkę do jednego z uczestników, który rzuca piłkę do innego uczestnika i tak dalej, aż wszyscy uczestnicy zabawy będą mieli w rękach piłkę. Każdy uczestnik musi zapamiętać od kogo dostał piłkę i do kogo ją rzucił. Następnie odgrywane jest jeszcze kilka rund. Zabawa toczy się dalej, ale teraz prowadzący zabawę wychodzi z kręgu grających i mierzy czas każdej z rund. Następnie poleca grającym przyspieszyć rzucanie piłką i każe im zastanowić się nad znalezieniem sposobu, żeby piłka jak najszybciej trafiła do wszystkich uczestników. Wymyślone sposoby są kolejno próbowane. Wszystkie pomysły są dozwolone, ale musi być spełniony warunek, żeby każdy z uczestników zabawy raz dotknął piłki.
Pytania refleksyjne
- Jak przebiegła dyskusja nad szukaniem sposobów? Czy miałeś w tym swój udział?
- Czy twój pomysł także został zrealizowany? Jak na niego wpadłeś?
- Jak oceniasz ostatecznie zastosowane rozwiązanie? Czy wszyscy go zaakceptowali? - - - Czy wszystkie pomysły były traktowane poważnie?
Podpowiedź
W grupie piętnastoosobowej można rozegrać jedną rundę rzucania piłki w sześć sekund.
Kierujący zabawą może wyznaczyć uczestnikom jakiś limit czasowy.
Źródło:
Wszystkie opisy gier i zabaw są autorstwa zmarłej w roku 2010 holenderskiej nauczycielki i popularyzatorki etyki humanistycznej, Tryntsje de Groot. Opracowała ona wspaniały podręcznik dla nauczycieli o zastosowaniu gier i zabaw do nauczania etyki pt. Praktijkboek Zin in Spel!? Książkę przetłumaczyła na język niemiecki Ulrike Dausel, a wydał ją Humanistyczny Związek Niemiec (HVD).
Tłumaczenie i opracowanie
Andrzej Wendrychowicz