Scenariusz lekcji etyki opublikowany w Lebenskundeblätter, Heft 69

Autorka: berlińska nauczycielka Lebenskunde, Tanja Schrimpf

Przedstawiam Państwu czteroczęściową lekcję etyki poświęconą tematowi „szczęście”, którą z powodzeniem prowadzę z uczniami 3 i 4 klas.

1. godzina: przedmioty przynoszące szczęście i co to znaczy mieć szczęście

Wprowadzenie

Uczniowie siadają w kręgu. Informuję ich, że dzisiaj zaczynamy nowy temat, a temat ten ma wiele wspólnego z przedmiotami, które ukryłam pod chustą leżącą na stole. Wokół chusty leżą trzy emblematy = smilys. Jeden z nich to uśmiechnięta buzia, drugi z buzią neutralną, a trzeci ze smutną.

Uczniowie otrzymują kulki/kamyki/kostki lub inne podobne przedmioty i są proszeni o położenie ich na tym emblemacie, który najlepiej ilustruje ich obecny nastrój.

Rozpracowanie tematu

Pod chustą ukryłam szereg przedmiotów uznawanych za przynoszące szczęście. Są wśród nich m.in. koniczynka, podkówka, amulety, figurka kominiarza, świnka etc. Pokazuję uczniom te przedmioty i wyjaśniam, dlaczego, skąd się wzięła wiara, że przynoszą one szczęście. Uczniowie wybierają sobie zgromadzone przedmioty. Teraz należy spróbować połączyć w jedną całość te przedmioty i moje wyjaśnienia.

Pytania impulsowe

- Czy macie w domu jakieś przedmioty przynoszące szczęście?

- Czy zastosowaliście już kiedyś w praktyce któryś z tych przedmiotów?

- Czy wierzycie, że taki przedmiot faktycznie przyniósł wam szczęście?

- Czy można mieć szczęście bez pomocy takich przedmiotów / talizmanów?

- Czy można się w życiu zdać na takie przedmioty?

Pogłębienie tematu

Impuls: w jakich sytuacjach mieliście szczęście?

Namalujcie o tym obrazek, lub opiszcie to w krótkiej historyjce

Rysunki i/lub historyjki uczniowie zabierają po lekcji do domu, żeby porozmawiać o tym z rodziną.

Zakończenie

Uczniowie ponownie siadają w kręgu i prezentują swoje rysunki i/lub historyjki.

2. godzina: w poszukiwaniu szczęścia

Wprowadzenie

Zanim zaczniemy rozmawiać na temat szczęścia, powinniśmy mieć jasność, co w ogóle rozumiemy pod pojęciem „szczęście” Słowo to stosujemy zarówno w znaczeniu korzystnego dla nas zbiegu okoliczności, jak też dla określenia naszego stanu emocjonalnego, naszego powodzenia. Jak widać, istnieją różne znaczenia tego słowa. Możemy mieć szczęście, albo być szczęśliwymi. Na poprzedniej lekcji zajmowaliśmy się przedmiotami przynoszącymi szczęście i omawialiśmy temat „mieć szczęście”. Dzisiaj porozmawiamy o byciu szczęśliwym.

Rozpracowanie tematu

Wyjaśnienie tłumacza: nauczyciele Lebenskunde mają do dyspozycji stosowne płyty CD, wspomagające ich w tym temacie. Są to teksty i krótkie słuchowisko, z których wynika, że wiele ludzi poszukuje szczęścia, ale niezbyt wiedzą, co dla nich jest szczęściem, co by sprawiło, że byliby szczęśliwi. Ale i tak wszyscy szczęścia szukają.

Uświadamiam dzieciom, że aby coś znaleźć, najpierw trzeba się zastanowić, czego się szuka. W przeciwnym razie możemy nawet nie dostrzec, że szczęście jest, lub było tak blisko nas, nie dostaniemy szansy na znalezienie szczęścia.

Omawiam z uczniami, co dla każdego z nich znaczy szczęście.

Pytania impulsowe

- Jak może wyglądać szczęście?

- Jakie macie wyobrażenia o szczęściu?

- Jak się czuje ktoś, kto jest szczęśliwy?

- Co czyni was szczęśliwymi?

Pogłębienie tematu

Karta robocza z narysowaną dużą Koniczynką

Na koniczynce uczniowie rysują lub opisują rzeczy, osoby, sytuacje, które czynią ich szczęśliwymi.

Zakończenie

Jak wam się podobała ta lekcja?

O czym / nad czym zaczęliście się zastanawiać?

Czy i co wynieśliście z tej lekcji?

3. godzina: czy chcesz być szczęśliwym?, czy jesteś gotów coś w tym celu uczynić?

Wprowadzenie

Uczniowie prezentują swoje koniczynki i wyjaśniają koleżankom i kolegom, jakie rzeczy, sprawy, czy sytuacje czynią ich szczęśliwymi.

Rozpracowanie tematu

Piszę na tablicy powiedzenie Marka Twaina: Większość ludzi jest w danej chwili na tyle szczęśliwa, na ile sami chcą i pytam uczniów, co Mark Twain mógł mieć na myśli

Pogłębienie tematu

Kiedy uczniowie dowiedzą się, że Mark Twain rozumiał przez to, że każdy ma swoje szczęści we własnych rękach, proszę ich o ponowne dokładne przyjrzenie się kartom roboczym i zastanowienie się ze swoimi sąsiadami w ławce nad następującymi pytaniami:

- Jakie sprawy/rzeczy czyniące was szczęśliwymi zależą od przypadku?

- Które z tych spraw/rzeczy zależą od was samych?

- Co możesz zrobić, żeby takie sprawy/sytuacje się wydarzyły?

Zakończenie

Każdy uczeń opisuje klasie sytuację, w której pomógł własnemu szczęściu, względnie w jaki sposób przyczynił się do tego, żeby być szczęśliwym.

Czy podjęcie jakiegoś postanowienie i działanie w tej sprawie może być pierwszym krokiem w kierunku szczęścia?

4. godzina: szczęście ma wiele twarzy / postaci

Wprowadzenie

Na ostatniej z tego cyklu lekcji bawimy się w pytania filozoficzne na temat szczęścia.

Chodzi tu o następujące pytania:

- Czy potrzebujesz innych, by być szczęśliwym?

- Skąd wiesz, że jesteś szczęśliwy?

- Czy to jest proste być szczęśliwym?

- Czy należy za wszelką cenę usiłować być szczęśliwym?

- Dlaczego niekiedy jesteśmy nieszczęśliwi?

- Czy pieniądze dają szczęście?

Rozpracowanie i pogłębienie tematu

Uczniowie dostają planszę do gry. Rzucając kostką usiłują jak najszybciej doprowadzić swoje pionki do celu. Stając na niektórych polach mogą się w nagrodę przesunąć o trzy dodatkowe pola. Na niektórych muszą się cofnąć o trzy pola. Są też pola, wymagające odpowiedzi na pytanie, które wyciąga się losowo z zestawu pytań. Gracze mają dodatkowo kostki z napisem Dlaczego? Używają tych kostek, jeśli uznają odpowiedź na pytanie za niezadowalającą, albo nie zrozumieli odpowiedzi.

Wyciągane losowo pytania mogą brzmieć następująco.

- Czy można być szczęśliwym i tego nie wiedzieć?

- Czy szczęście może trwać wiecznie?

- Czy można być szczęśliwym w świecie z wojnami i klęskami głodu?

- Czy możesz się śmiać nie będąc szczęśliwym?

- Czy trzeba nieraz być smutnym, żeby potem być szczęśliwym?

- Czy głupiemu łatwiej być szczęśliwym?

- Czy po wydorośleniu chce się mięć zawsze większe i kosztowniejsze rzeczy?

- Czy są ludzie, którzy są bardziej predestynowani do szczęścia od innych?

- Czy można się nauczyć być szczęśliwym?

- Czy do szczęścia prowadzą różne drogi?

- Czy trzeba być samemu szczęśliwym, żeby uczynić innych szczęśliwymi?

- Czy byłbyś szczęśliwy, gdybyś wszystko miał?

- Czy trzeba na szczęście zasłużyć, żeby chciało przyjść?

- Czy szczęście zależy od przypadku albo od jakichś zdarzeń?

- Czy praca może nas uszczęśliwić?

- Czy bogaci są szczęśliwsi od biednych?

- Czy ci, którzy cię kochają zawsze chcą twojego szczęścia?

- Czy potrafisz pomóc innym, kiedy są nieszczęśliwi?

Dobrze byłoby, żeby pytanie były wydrukowane na kolorowych zafoliowanch/laminowanych karteczkach, a jeszcze lepiej, gdyby były ilustrowane rysunkami.

Zakończenie

Czy podobała się wam ta gra?

Uczniowie głosują pokazując kciukami w dół lub w górę.

Moi uczniowie byli taką grą zachwyceni. To jest swobodna forma odpowiadania na trudne pytania. Dość często stosuję takie formy gry/zabawy w odniesieniu do różnych tematów.

Tłumaczenie i opracowanie

Andrzej Wendrychowicz