Przyszła wiosna – scenariusz lekcji etyki

: Mar 22, 17:18 pm; Odsłony: 12602

Materiał ten przygotowaliśmy z wykorzystaniem scenariusza lekcji

„Frühling” opracowanego przez berlińskich nauczycieli Lebenskunde:

Katrin Schaar i Katja Schäfer

Na zewnątrz jest jeszcze dość zimno i brzydko, ale jedno jest pewne: wiosna nie każe już na siebie czekać zbyt długo.

Wiosna i Wielkanoc, to dobre tematy na lekcje etyki. Ale cóż humanistycznego jest w tych tematach? Na innych przedmiotach szkolnych też się o tym mówi. Osoby religijne mówią oczywiście dużo o Wielkanocy. Zatem, co może nas zainteresować na lekcji etyki?

Przeżywanie przyrody i otaczającego nas środowiska naturalnego, szczególnie w okresach jego przemiany jest ważnym elementem w życiu ludzi. Radzenie sobie z mrozem i upałem, wykorzystywanie ciepłej pory roku na gromadzenie pożywienia, żeby przetrwać, to ważne czynniki rozwoju i kultury. Nawet, jeśli uważamy, że obecnie jesteśmy omal niezależni od naturalnych cykli w przyrodzie, to w rzeczywistości tak nie jest. Przypomnijmy sobie choćby prognozy zmian klimatycznych na ziemi. Zmiany pór roku wpływają także na nasze samopoczucie. Rosnące nasłonecznienie, coraz cieplejsze dni, wiosenne bogactwo kolorów prawdopodobnie wyzwala w naszym ciele hormony, które wprawiają nas w lepszy humor.

Na tej lekcji porozmawiamy o odczuwaniu zmian w przyrodzie i ich wpływie na nasze zachowanie i samopoczucie. Uczniowie dowiadują się też o pochodzeniu różnych świąt obchodzonych na wiosnę, o tradycjach ludowych, oraz o świętach takich jak Pascha (albo Pesach) i Wielkanoc.

Materiał jest przeznaczony dla klas 1 – 3

Cele nauki

Uczniowie:

- przeżywają wiosnę, uczą się jej wszystkimi zmysłami;

- uświadamiają sobie, jaki wpływ ma wiosna na ich samopoczucie;

- dowiadują się o różnych świętach wiosennych: Wielkanoc, Pascha, Święto Wiosny.

Hasłowy opis przebiegu lekcji

Wprowadzenie

Atrybuty wiosny, kwiaty, nowe pędy drzew.

Śpiewanie piosenek wiosennych.

Wykonanie rysunków i kolaży na temat wiosny.

Rozpracowanie tematu

Wspólny spacer klasy do parku

Rozmowa o wrażeniach ze spaceru

Pogłębienie tematu

Co się świętuje u nas, z co gdzie indziej (Wielkanoc, Pascha)

Zakończenie

Wykonanie wiosennej pocztówki

Materiały, załączniki

- Zdjęcia lub rysunki kwiatów, mogą być też świeże kwiaty.

- Zdjęcie obrazu malarza Giuseppe Arcimbolde, 1573 pt. Wiosna.

- Dla burzy mózgów: papier do pakowania, mazaki.

- Materiały do kolażu: prospekty z centrum ogrodniczego sprzedającego kwiaty, kredki, nożyczki, papier, karty.

- Materiały do wykonania kartki wiosennej: tusz, biały i kolorowy papier, kolorowy kartonik wielkości przygotowywanej kartki, nożyczki, klej.

- Teksty piosenek.

- Spacer wiosenny, notatnik do zapisania wrażeń.

- Karty robocze.

Szczegółowy opis lekcji

Wprowadzenie

Śpiewanie piosenek wiosennych.

Piosenki można wykorzystać jako wprowadzenie. Nauczycielka przygotowuje teksty, prosi też dzieci o ich samodzielne wyszukanie.

Burza mózgów na temat „Wiosna”

Co wam przychodzi do głowy związanego z wiosną?

Na dużym arkuszu papieru do pakowania albo na tablicy szkolnej są wypisywane wszystkie skojarzenia dzieci, związane z wiosną.

Podpowiedzi: co wtedy robicie?, Co się dzieje w przyrodzie?, Jak się wtedy czujecie?

Można posłużyć się piłką, rzucaną między dzieci. To, które ma akurat piłkę, mówi coś, co mu się kojarzy z wiosną i rzuca piłkę dalej.

Jakie święta mogą być obchodzone wiosną?

Skojarzenia podczas burzy mózgów można wykorzystać w dalszym przebiegu lekcji.

Kolaż lub obraz wiosenny

Różne stopnie trudności tego zadania:

Najprościej – wykonać wiosenny rysunek.

Średnio trudne – z przyniesionych prospektów sklepów ogrodniczych wyciąć kwiaty i domalować wokół nich resztę obrazka.

Rozwiązanie ambitne – naśladując obraz „Wiosna“ Giuseppe Arcimbolde, 1573 (załącznik) uczniowie próbują stworzyć przedmioty i/lub postaci wykonane w pojedynczych kwiatów. Kwiaty te można namalować samemu, albo wyciąć z katalogów/prospektów sklepów ogrodniczych.

Rozpracowanie tematu

Wiosenny spacer

Przedmiotem zadania jest szukanie wiosny. Można pójść na spacer do najbliższego parku albo wokół sąsiednich domów. Jeśli jest do dyspozycji kamera, udokumentować spacer.

Podpowiedzi do odczuwania wiosny.

Zbieranie odgłosów i dźwięków: nauczycielka prosi uczniów, aby zamknęli na minutę oczy po usłyszeniu umówionego dźwięku (np. klaśnięcia w dłonie przez nauczycielkę). Dzieci powinny wsłuchać się w odgłosy natury i je zapamiętać. Na drugie klaśnięcie dzieci otwierają oczy. Uczniowie opowiadają o zapamiętanych odgłosach/dźwiękach. Nauczycielka robi z tego notatki.

Zabawa w filmowanie: uczniowie dobierają się w pary. Jedno z nich odgrywa kamerę, a drugie kamerzystę/operatora. Dziecko=kamera zamyka oczy, a operator prowadzi je w upatrzone przez siebie miejsce, kieruje jego głowę na obiekt i wydaje komendę: kamera start! Dziecko=kamera otwiera na chwilę oczy i „robi zdjęcie”. Po kilku tak zrobionych zdjęciach dzieci zamieniają się rolami.

Po zakończeniu „filmowania” dzieci opowiadają o zrobionych „zdjęciach”, nauczycielka robi notatki..

Opracowanie wyników: po powrocie ze spaceru dzieci wypełniają kartę roboczą pt. Nadeszła wiosna. Nauczycielka pyta, co dzieci przyniosły z wyprawy w poszukiwaniu wiosny. Chodzi o ogólne wrażenia, obserwacje, usłyszane odgłosy/dźwięki, oraz o wykonane „zdjęcia” podczas zabawy w filmowanie.

Pojedyncze obserwacje można nanieść na kartę roboczą w postaci rysunków lub zapisków. Po wypełnieniu kart roboczych należy dać uczniom możliwość pokazania klasie swojej pracy.

Pogłębienie tematu

Święta i zwyczaje

Podczas burzy mózgów zastanawialiśmy się trochę na tym, jakie święta są obchodzone wiosną.

- Czy przypominacie sobie, jakie to mogą być święta?

- A co wy robicie w Wielkanoc?

- Dlaczego w ogóle wiosną są obchodzone różne święta, co się wtedy świętuje?

Nauczycielka opowiada dzieciom o różnych wiosennych świętach.

Pascha, święto żydowskie

Pascha (Pessach) to święto religijne i rolnicze. Ma na celu świętowania wiosny i pierwszych zbiorów zbóż. Naród żydowski dość długo żył w Egipcie. Pracowali tam bardzo ciężko jako niewolnicy. Po klęsce głodu zostali wypędzeni z Egiptu przez tamtejszego władcę, faraona. Pod wodzą Mojżesza wędrowali przez pustynię. Wedle żydowskiej legendy, kiedy Mojżesz uniósł swój kij do góry, stał się cud: wody Morza Czerwonego rozstąpiły się i Żydzi mogli przejść na drugi brzeg. Ścigający ich egipscy żołnierze także weszli między rozstąpione wody. Wtedy Mojżesz uniósł swój kij po raz drugi i woda morska zatopiła egipskie wojsko.

Święto Pascha trwa 7-8 dni. Świętuje się z całą rodziną i zaproszonymi gośćmi. Na wieczór poprzedzający święto Pascha wszyscy zasiadają do długiego, obfitego posiłku. Należy do niego maca, czyli specjalny chleb, gotowane na twardo jaja, zioła, pasta z jabłek, rodzynki, orzechy, figi, słona woda i wino. Każdy z tych produktów ma swoje znaczenie wywodzące się z historii święta Pascha. I tak np. maca to chleb bez zakwasu; ucieczka Żydów z Egiptu nastąpiła w takim pośpiechu, że nie zdążono nawet upiec normalnego chleba na zakwasie. Jajko to symbol smutku, ale i nowego życia. Jabłkowa pasta ma przypominać i symbolizować glinę którą Żydzi przerabiali podczas niewolniczej pracy na egipskich budowach; zioła to bywało wtedy ich jedyne pożywienie, a słona woda symbolizuje przelane łzy. Podczas posiłku opowiada się historię wyjścia Żydów z Egiptu i śpiewa pieśni.

Wielkanoc, święto chrześcijańskie

W Wielki Piątek został ukrzyżowany Jezus i pochowany w kamiennej grocie. Ale dwa dni później Maria z przyjaciółmi nie znaleźli w grocie ciała. Wedle wierzeń chrześcijańskich Jezus zmartwychwstał, co jest powodem świętowania. Wielkanoc, to najważniejsze święto dla chrześcijan. Wedle nich Jezus, a tym samym i Bóg, poświecił się dla ludzi, żeby wymazać ich grzechy. Kościoły są z tej okazji ozdabiane świeżymi kwiatami, odprawiane są msze i udzielane chrzty. Wielkanoc jest świętem ruchomym. Przypada ono zawsze na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, czyli najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia.

Wiosenne ogniska, zajączki i jaja wielkanocne

Ludzie myśleli kiedyś, że zapalając ognisko przegnają zimę. Ogień miał mieć moc ochronienia zbiorów przed złymi duchami. Popiół z ogniska rozrzucano po polach, miał on zapewnić dobry wzrost nasionom. W niektórych rejonach Niemiec i Austrii jest pielęgnowany zwyczaj budowania wysokiego jak mężczyzna koła z drewna oraz słomy lub chrustu. Ma ono wystraszyć zimę i zapewnić dobre plony. Takie koło spuszcza się w dół zbocza. Jeśli nie przewróci się i potoczy daleko, to jest zapowiedź dobrych zbiorów.

Jajka od niepamiętnych czasów symbolizują płodność i początek nowego życia. Nie widomo skąd się wziął zwyczaj ukrywania jajek, a potem ich szukania w niedzielę wielkanocną. Jedna z teorii głosi, że w czasach pogańskich jajka wręczano jako prezenty podczas święta wiosny. Chrześcijanie przejęli niektóre pogańskie zwyczaje, ale też wiele z nich ostro tępili. Aby obejść akurat ten zakaz, zamiast otwarcie podarować bliskim, chowano jajka w polu i zagrodzie i każdy musiał je sobie znaleźć sam.

Nie wiadomo także skąd się wziął wielkanocny zajączek. Byś może też jest symbolem płodności, bo zające rozmnażają się szybko i licznie.

Wiosna widziana oczami nauki

21 marca jest dniem zrównania nocy z dniem. Od tego momentu, aż do jesieni, dni są dłuższe niż noce. 21 marca jest także początkiem wiosny. Wiosną zwierzęta budzą się ze snu zimowego. Rośliny i zwierzęta zaczynają się rozmnażać. W Europie od ostatniej soboty marca do ostatniej soboty października mamy tzw. czas letni – musimy wtedy wstawać o godzinę wcześniej, wieczorem jest dłużej widno. Czas letni wprowadza się w celu oszczędzania energii elektrycznej.

Wiosna – podsumowanie

Nie jest w końcu ważne, czy spojrzymy na to naukowo, religijnie, czy tak zwyczajnie, wiosna jest niewątpliwie piękną porą roku, którą możemy się cieszyć i przeżywać. To także czas świętowania. Można malować pisanki, szukać ukrytych prezentów, obdarowywać innych, albo radośnie biegać po łące.

Zakończenie

Na zakończenie dzieci mogą wykonać kartę wiosenną lub wielkanocną; te ostatnie pojawiły się dopiero w końcu XIX wieku.

Do wykonania kartki można wykorzystać rysunki/zdjęcia wiosennych kwiatków. Rysunki wykonujemy na osobnej kartce, potem je wycinamy i naklejamy na kartkę właściwą.

Podpowiedzi praktyczne: ogonki kwiatów i liści i kontury rysujemy tuszem, płatki malujemy robiąc pędzlem kolorowe „kleksy” – nie można go przy tym zbyt mocno maczać w wodzie. Do odwzorowania żyłek możemy użyć włosów ze szczotki.

W uwagi na wielkość kartki nie mamy zbyt dużo miejsca do dyspozycji, nie można rysować za dużych kwiatków.

Na odwrocie kartki można napisać życzenia lub okolicznościowy wierszyk.

Załącznik 1.

Giuseppe Arcimboldo: Wiosna, 1573, Musée du Louvre, wikicommons, public domain

Załącznik 2 - Karta robocza 1.

Załącznik 3. - Karta robocza 2.

Co jest świętowane u nas i u innych?

21 marca zrównuje się dzień z nocą. Zaczyna się wiosna i dni będą coraz dłuższe przez całe lato. Wiosną budzą się zwierzęta z zimowego snu. Większość ludzi cieszy się z przyjścia wiosny. Na zewnątrz słychać śpiew ptaków, jest kolorowo i ciepło. Nie ma się co dziwić, że to dobra okazja do świętowania. Ale co właściwie jest świętowane?

Wiele ludzi przy okazji Wielkanocy myśli w pierwszej kolejności o zajączku i jaju wielkanocnym, Jajo jest starym symbolem płodności i urodzaju – na polu rośnie zboże, a zwierzęta gospodarskie zaczynają się rozmnażać. W tym także zajączki, które być może są na Wielkanoc szczególnie zapracowane.

W niektórych krajach utrzymuje się tradycja palenia wielkanocnych ognisk. Kiedyś ludzie wierzyli, że w ten sposób przepędzą zimę. Ogniowi przypisywano siłę, która ochroni ziarno siewne przed złymi duchami. Popiół z tych ognisk był rozsypywany na polach uprawnych i miał służyć dobremu wzrostowi roślin.

W niektórych regionach Niemiec jest pielęgnowany zwyczaj budowana wysokiego na wzrost mężczyzny koła z drewna, słomy i chrustu i spuszczania go w dół po zboczu.

Oczywiście są także różne święta religijne. Żydowska Pascha jest świętem religijnym i rolniczym. Przypomina ono wyjście ludu żydowskiego z Egiptu. Żydzi byli tam niewolnikami i pracowali bardzo ciężko. Jednak panujący faraon wygnał ich z Egiptu. Pod przewodnictwem Mojżesza uciekali przez pustynię. I wtedy miał się zdarzyć cud. Kiedy Mojżesz uniósł swój kij, rozstąpiły się wody Morza Czerwonego i uciekinierzy mogli przejść na jego drugi brzeg. Kiedy ścigający Żydów żołnierze dotarli do brzegu morza, Mojżesz uniósł swój kij ponownie, wody się zstąpiły, zalały i potopiły egipskich żołnierzy.

Święto Pascha trwa 7 do 8 dni. Świętuje się w gronie rodziny i zaproszonych gości. Wieczór, poprzedzający Pascha, zwany wieczorem sederowym, to najbardziej uroczysty moment. Celebrowana jest uroczysta kolacja. Nie może wtedy zabraknąć chleba bez zakwasu, zwanego macą. Przypomina on, że wyjście z Egiptu nastąpiło w wielkim pośpiechu i nie było czasu na zakwaszenie chleba. Śpiewane są pieśni i czytana księga Hadaga, opowiadająca o wyjściu Żydów z Egiptu.

U chrześcijan Wielkanoc jest świętem religijnym. W Wielki Piątek został ukrzyżowany Jezus i pochowany w kamiennym grobie. Ale po dwóch dniach przyjaciele nie znaleźli ciała. Chrześcijanie wierzą, że Jezus zmartwychwstał i jest to powód do świętowania. To dlatego Wielkanoc jest jednym z najważniejszych świąt chrześcijańskich. Uważają, że to dla nich poświęcił się Jezus. Tego dnia kościoły zdobi się kwiatami, oznaczającymi nadejście wiosny i zmartwychwstanie Jezusa. Odprawiane są msze i organizowane chrzty.