Publikujemy tekst listu jednego z rodziców z Warszawy do Rady Rodziców szkoły jego dziecka.

Rada Rodziców jest niewątpliwie tym gremium, które może wspomóc starania rodziców o etykę szkole ich dzieci.

Do Rady Rodziców…

Do kogo się zwracać z problemami? Możliwe organy to wychowawcy, dyrekcja szkoły, trójka klasowa, rada rodziców, wydział oświaty (władze samorządowe), wizytatorzy odpowiedniego typu szkół w lokalnym kuratorium. Podobny do poniższego tekst przygotowałem dla Rady Rodziców w nadziei, że pomoże załatwić niektóre problemy. Co z tego wyniknie jeszcze nie wiem, ale może tekst przyda się innym.

Religia:

• [AKTUALNE] W zeszłym roku szkolnym tym, którzy nie zapisali dzieci na religię i nie chcieli ich na te zajęcia posyłać proponowano ich wypisanie. Dyskutowałem na ten temat z dyrekcją i tym roku było inaczej - dyrekcja podsunęła oświadczenie o treści: "Wyrażam zgodę na udział mojego dziecka w zajęciach z religii w roku szkolnym 2013/2014". Jeżeli już podsuwać rodzicom oświadczenie, to treść powinna być inna. Nie powinno być tak, że to dyrekcja zachęca do religii, a rodzice się zgadzają. Rozporządzenie MEN w 1992 r. mówi o tym, że rodzice wyrażają życzenie zorganizowania takich zajęć, a dyrekcja ma to życzenie realizować zgodnie z rozporządzeniem. Takie same ułatwienie w postaci wzorca oświadczenia powinno dotyczyć drugiego przedmiotu regulowanego tym rozporządzeniem - etyki. Np.:

"Wyrażam życzenie aby moje dziecko mogło korzystać w roku szkolnym 201../201.. z zajęć z religii ... [wpisać jakiej] ... [jakie dziecko, data, podpis]

Wyrażam życzenie aby moje dziecko mogło korzystać w roku szkolnym 201../201.. z zajęć z etyki. ... [jakie dziecko, data, podpis]"

• [AKTUALNE?] Wiele razy nakłaniano mnie do napisania zwolnienia z lekcji, której nie ma, na której chętni akurat mają religię. Ostatecznie uzgodniłem, że szkoła ma roztaczać nad dzieckiem opiekuńcze skrzydła tylko jeżeli w planie jest okienko (chyba, że zmienimy uzgodnienie), ale nie przed lub po lekcjach. Nie mam jednak pewności czy z tym problemem nie zmaga się wielu rodziców, każdy jako ten jedyny, który sprawia problemy, a jeszcze inni się poddali i niepotrzebnie piszą zwolnienia.
• [AKTUALNE] W czasie rekolekcji były odwołane piąte i szóste lekcje (chwała dyrekcji, że nie wszystkie!), ale informacja w dzienniczku mówiła tylko o szóstych, piąte pomijała. Znowu musiałem dyskutować o sprawie oczywistej: że po lekcjach (w tym wypadku czterech) dziecko może iść do domu. Jasny komunikat mógłby brzmieć tak: odwołane piąte i szóste lekcje; jeżeli komuś to niezbędne, może poprosić szkołę o opiekę na tych godzinach; ci, którzy deklarowali uczęszczanie na zajęcia dodatkowe z religii mogą iść na piątych lekcjach na rekolekcje.

Etyka:

• [AKTUALNE] Rozporządzenie MEN z 1992 r. wymaga od szkoły zorganizowania zajęć religii i etyki na życzenie rodziców. Mimo naszej deklaracji, zajęć nie ma. Pretekstem jest brak chętnych, ale nie otrzymaliśmy nawet oferty zajęć międzyszkolnych, dla których organizacji limit chętnych wynosił tylko trzy osoby (obecnie jedna). Nie wierzę, że w całej dzielnicy nie ma tylu chętnych osób. Inna sprawa czy takie zajęcia byłyby logistycznie możliwe, ale to okaże się dopiero wtedy, kiedy szkoła chociaż spróbuje zrealizować zobowiązania zawarte w obowiązującym od ponad 20 lat rozporządzeniu.
• [AKTUALNE] Dyrekcja zachęca do religii podsuwając wzór oświadczenia, ale nie podsuwa podobnego wzoru dotyczącego etyki - zob. wyżej.

Etyka niesłusznie jest traktowana jako alternatywa religii. Nie było sensownym pomysłem wylosowanie jednej z dziedzin filozofii i wstawienie jej do programu szkolnego. Jednak etyka uczona przez kompetentnego nauczyciela może być bardzo ważna i przydatna jeżeli zostanie potraktowana jako wstęp do filozofii, której jako takiej ciągle brak w programach szkolnych. Przydatna również tym, którzy uczęszczają na zajęcia z religii. Brak jednak koordynacji między rodzicami zainteresowanymi etyką.

Po 1992 r. nie został ogłoszony urzędowy tekst integralny rozporządzenia o zajęciach z religii i etyki, ale ten wydaje się zintegrowany ze zmianami z 1993 i 1999 r.:  http://www.ko-gorzow.edu.pl/images/stories/dokumenty/prawo_oswiatowe/rozporzadzenia/1992-036-0155.pdf

Następna zmiana nastąpiła w 2014 r.:  http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140000478+2014%2409%2401&min=1

Co się zmienia:

- oświadczenie żądające zajęć z religii/etyki musi być pisemne (dotychczas forma nie była określona, co dawało pole do manipulacji),

- grupa uczestniczących w zajęciach międzyszkolnych z religii/etyki nie ma dolnego limitu liczebności (dotychczas: co najmniej 3 osoby),

- inna podstawa prawna programów zajęć z etyki (w ust. o systemie oświaty nie ma już art. 22 ust. 2 pkt. 3, teraz użyty jest art. 22a ust. 8),

- uściślenie które zasady dotyczące zajęć z religii dotyczą też zajęć z etyki (bez §2 art. 2 i 3, i bez porozumienia z kościołami).

WdŻwR:

• [ZAŁATWIONE?] Kiedy wychowawczyni ogłosiła, że wdżr jest nieobowiązkowy i można się zapisać, jeszcze tego samego dnia udało mi się porozmawiać z dyrektorką i poinformować ją, że jest właśnie odwrotnie (od 2009 r., wcześniej było inaczej). Za jakiś czas pojawiło się oświadczenie już nie łamiące przepisów, z opcją wypisania się z zajęć. Myślę, że podsuwanie rodzicom takiego oświadczenia nie jest potrzebne. Jeżeli ktoś uzna, że użyje swojego prawa do wypisania dziecka, to forma oświadczenia jest dowolna, byle pisemna.
• [AKTUALNE] Rozporządzenie z 1999 r. dotyczące wdżr było zmieniane, ale cały czas wymaga spotkania z prowadzącym zajęcia przed ich rozpoczęciem (par. 5 p. 1 i 2, tekst jednolity z 2013-12-18:  http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140000395&min=1). Rozmawiałem z prowadzącą zajęcia i moje pierwsze wrażenie jest pozytywne (mam jeszcze dostać używany przez nią program), ale może nie zaszkodziłoby nabywać tego wrażenia grupowo przed rozpoczęciem cyklu zajęć, jak to od 15 lat nakazuje szkołom robić rozporządzenie.

Okienka:

• [AKTUALNE] Być może niemożliwe jest całkowite uniknięcie okienek w planie (przeszkadza status zajęć z religii i wdżr, a przyszłości też etyki), ale może Rada mogłaby sprawdzić jak bardzo dyrekcja się stara?

Rafał Maszkowski
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.